(مقاومت حشرات به سموم شیمیایی – طغیان آفات – سموم شیمیایی)
سموم شیمیایی
سموم شیمیایی پس از آن که به جهان کشاورزی معرفی شدند با سرعت بالایی گسترش یافته و در تمامی دنیا مورد استفاده قرار گرفتند.
خسارات ناشی از
- حشرات
- قارچ ها
- باکتری ها
- علف های هرز
کشاورزان را ناگزیر به استفاده از سموم شیمیایی کرد.ابتدای تولید سموم
در ابتدای پیدایش این دسته از مواد شیمیایی تصور بر این بود که دیگر نیازی به مطالعه آفت شناسی و جمعیت های حشرات نمی باشد و با تولد سموم شیمیایی حشرات راه فراری نداشته و جهان و محصولات کشاورزی به طور کامل و مطلق جان سالم به در خواهند برد.
با گذشت مدت زمان بسیار کوتاهی کارخانجات تولید کننده سموم شیمیایی به سرعت فرمول های مختلفی از سموم کلره را روانه بازار کرد. با گذشت زمان و گسترش کاربرد سموم شیمیایی راندمان تولید محصولات کشاورزی افزایش یافت و خسارت ناشی از آفات به طور چشمگیری کاهش یافت. در سال های اول همه چیز به خوبی پیش رفت و ظاهرا حشرات و آفات تسلیم تکنولوژی ساخت بشر شده بودند ولی خبر های بد به طور ناگهانی شنیده شد و جهان با پدیده مقاومت آفات و حشرات در مقابل سموم شیمیایی مواجه شد.
مقاومت حشرات به سموم شیمیایی
مقاومت حشرات پدیده ای نو ظهور برای دنیای سموم شیمیایی بود. اتفاقی که به طور وسیع کارخانجات تولید کننده سموم کشاورزی را با چالش جدی رو به رو کرد. به زبان ساده اتفاقی که رخ داده بود اشاره به مقاوم شدن حشرات نسبت به سموم کشاورزی بودکه علیه آن ها استفاده می شد و به تعبیری سموم شیمیایی که تا پیش از آن جمعیت وسیعی از آفات را کنترل میکرد دیگر تاثیر چندانی روی آفت مورد نظر نداشته و می توان گفت جمعیت آفات نسبت به سموم مورد استفاده مقاوم شده است.
مکانیسم های مقاومت حشرات:
- کاهش نفوذ سم
- از طریق شکست سم توسط آنزیم های حشره
- تغییر در سیستم هدف در حشره
- تقییرات رفتاری حشرات
- دفع سموم بدون جذب
مقاومت
در دنیای کشاورزی و بین کشاورزان و کارشناسان امروزه به طور مداوم و معمول راجع به مقاومت حشرات به سموم شیمیایی می شنویم حال آنکه در مواردی هنوز مکانیسم مقاومت به خوبی برای کشاورزان روشن نشده است. در این نوشتار به زبان ساده و به طور خلاصه سعی می شود چگونگی بروز مقاوم شدن جمعیت آفت مورد بررسی قرار بگیرد. پیش از آنکه جمعیتی از آفت نسبت به سموم شیمیایی مقاوم شود، همواره سم مورد نظر با دوز مشخص در مزرعه استفاده شده و موجب تلفات شدید آفت و در نتیجه کنترل آفت می گردد.
سم پاشی
در حقیقت پس از سم پاشی با سم شیمیایی مورد نظر حداکثر جمعیت آفت که نسبت به سم مورد استفاده حساس بوده اند از بین رفته و کنترل موفقی را شاهد هستیم.
ولی انچه از چشم ها پنهان می ماند بخش بسیار کوچکی از جمعیت آفت می باشد که نسبت به سم مورد نظر مقاوم بوده و در اثر سم پاشی از بین نرفته و جان سالم به در برده است.
- از بین رفتن آفات و حشرات حساس به سم
- مقاومت بخش کوچکی از جمعیت مقاوم
- افزایش جمعیت آفات مقاوم پس از یک سال
- تنوع در جمعیت های مقاوم
- طغیان مجدد
- طغیان ثانویه
سم پاشی با سموم شیمیایی
این که حشرات مقاوم با چه مکانیسمی اثر سم شیمیایی را در خود خنثی می کنند موضوع دیگری است که در فرصت های بعدی به آن خواهیم پرداخت ولی آنچه مسلم است تنوع در جمعیت ها ضامن بقا آن ها بوده و در مثال حاضر نیز تنوع ژنتیکی در جمعیت آفات باعث به وجود آمدن افرادی در جمعیت می شود که این ها حامل ژن مقاوم بوده که در اثر بروز فشار انتخابی سموم طی نسل های متمادی جمعیت آن ها گسترش یافته و توده مقاوم آفات به سموم شیمیایی را تشکیل می دهد.
طغیان مجدد آفات
- استفاده نادرست از سموم با طیف کشندگی وسیع و نادرست
- احیای سریع جمعیت توسط آفت سم پاشی شده
- احیای جمعیت دشمن طبیعی در زمان طولانی تر
- در نتیجه افزایش آفات بیش از حالت قبل
- طغیان آفات و افزایش خسارت وارده
طغیان
طغیان آفات به صورت مجدد در حقیقت زمانی بروز می کند که از سموم با طیف کشندگی وسیع و به طور غیر عملی و نادرست استفاده گردد که متاسفانه در شرایط فعلی کشاورزی ایران این مورد به کرات به چشم می خورد.
در این حالت آفت سم پاشی شده می تواند به سرعت جمعیت خود را احیا کرده و افزایش می دهد ولی جمعیت دشمن طبیعی آن به دلیل تفاوت رژیم غذایی و تعداد کم نسل های سالیانه دیگر احیا می گردد.
در نتیجه جمعیت آفات بیش از حالت قبل افزایش می یابد که علت ان علاوه بر از بین رفتن دشمنان طبیعی و حشرات رقیب، استفاده بیش تر از غذا می باشد و به این ترتیب کشاورز پس از چندین مرحله سم پاشی علیه آفت شاهد افزایش طغیانی جمعیت آفت مورد نظر می باشد.
طغیان آفات ثانویه
- کنترل جمعیت آفات ثانویه توسط دشمنان طبیعی(پیش از سم پاشی)
- کاهش جمعیت دشمنان طبیعی با استفاده از سموم
- تبدیل شدن به آفات کلیدی(آسیب جدی ندیدن در سم پاشی)
- افزایش آفات کلیدی از یک مورد به چند عدد
طغیان آفات ثانویه مشکل دیگری است که در حاشیه استفاده از سموم شیمیایی در مزارع و باغات و به طور کلی در اکوسیستم های کشاورزی رخ می دهد. آفات ثانویه آفاتی هستند که تراکم جمعیت آن ها توسط دشمنان طبیعی پایین نگه داشته شده و لذا تراکم جمعیت آنها برای کشاورزی اهمیتی ندارد.
از بین رفتن موجودات غیر هدف
از بین رفتن موجودات غیر هدف در اثر سم پاشی های مکرر مشکل دیگری است که در اثر ان بند پایانی که هدف سم پاشی نیستند در اثر برخورد با سموم از بین رفته و مشکلات اساسی برای اکوسیستم کشاورزی منطقه ایجاد می کنند.یکی از مهمترین آن ها از بین رفتن حشرات گرده افشان به خصوص زنبور عسل می باشد.
مشکلات استفاده از سموم شیمیایی به صورت مکرر:
- مقاومت حشرات به سموم
- طغیان آفات
- طغیان مجدد آفات
- از بین رفتن موجودات غیر هدف
- آلودگی محیط زیست
آلودگی محیط زیست
آلودگی محیط زیست که شامل خاک، آب و تجمع باقی مانده سم در پستانداران می باشد. تجمع سموم در زنجیره غذایی از حیوانی به حیوان دیگر بزرگ تر می شود و در نهایت به انسان می رسد.
مقوله خسارت ها و آسیب هایی که سموم به محیط زیست وارد می کنند بحثی جدی و مفصل می باشد بی تردید وظیفه هر متخصصی است که باید به آن بپردازد.
ممنوعیت سموم کلره
کتاب بهار خاموش که توسط خانم راشل کارسون نگاشته شد باعث بروز جنجال ها بزرگی در بین رهبران سموم شیمیایی و شهروندان گردید. این کتاب نوعی افشاگری درباره سو استفاده از سموم شیمیایی به جنبه های مختلف محیط زیست و سلامت انسان بوده است. این کتاب تازیانه ای بی رحم بر تن عریان بی احتیاطی ها، آزمندی ها و عدم مسولیت های انسانی است.
جالب آنکه بدانید این افشاگری ها ها باعث ممنوعیت استفاده از سموم کلره در سال ۱۹۷۲ در کشور امریکا شد.
اکنون زمانی است که مردم باید با اثرات سو سموم شیمیایی بیش از پیش آشنا شده و با دانش و آگاهی، صنایع، دولت ها و تمامی فعالان کشاورزی را به سمت تولید محصولات کشاورزی سالم در کنار حفظ و پایداری محیط زیست سوق دهند.
(مقاومت حشرات به سموم شیمیایی – طغیان آفات – سموم شیمیایی)
(فروشگاه اینترنتی بهرویش همیار کشاورزان)
www.behrooyesh.ir
