(کشت بادمجان – کود دهی بادمجان – کود دامی – کود سبز – کاشت بادمجان)

کشت بادمجان

بادمجان با نام علمی Solanum melongena گیاهی علفی از خانواده سیب زمینی سانان و بومی هندوستان است. این گیاه از زمان های قدیم در هندوستان شناخته شده بود و منشا آن هند برمه است. بادمجان دارای انواع مختلف بوده که به جز انواع زینتی حداقل سه گونه بادمجان در ایران به طور وسیع کشت می شود و می توان آن ها را از ویژگی های گل و میوه شان تشخیص داد.

این سه واریته شامل:

• بادمجان معمولی آمریکایی
• بادمجان قلمی
• بادمجان درشت آمریکایی(دلمه ای)

بادمجان معمولی آمریکایی: ارتفاع بوته آن بین ۶۰ تا ۱۲۰ سانتی متر است. میوه آن قطور بوده و طول آن تقریبا دو برابر عرض میوه است. بادمجان قلمی: این واریته که از دیر زمان در ایران کشت می شود دارای میوه ای دراز و باریک است، حدود ۲٫۵ سانتی متر عرض و ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر طول دارد. بادمجان درشت آمریکایی(دلمه ای): از انواع پاکوتاه است و عرض میوه آن زیاد و حدود دو برابر طول میوه است. رنگ بادمجان معمولا بنفش مایل به قرمز و یا بنفش متمایل به سیاه است.

آب و هوای مناسب کاشت بادمجان

از نظر گیاه شناسی گیاهی است که در مناطق گرم و استوایی به صورت گیاه چند ساله و در مناطق معتدل و سرد به عنوان گیاه یک ساله کشت می گردد. در اثر سرمای زمستانه بوته آن خشک می شود، بنابراین بادمجان گیاهی حساس به سرما و نیازمند روزهای بلند و فصل رشد طولانی است. بادمجان نیازمند گرما و نور کامل آفتاب است. تا حدی شرایط سایه را تحمل می کند اما در ایام زمستان در نور ضعیف در گلخانه ها میوه بدشکل شده و گل ها و غنچه ها میریزند. خشکی را به خوبی تحمل می کند ولی عملکردش کاهش می یابد. بهترین رشد بادمجان در دامنه دمایی ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است.

خاک مناسب و کودهی بادمجان

کود دامی–کود سبز

• زمین این گیاه حاصلخیز بوده و آبگیر نباشد
• خاک های شنی لومی با زهکش مناسب و اسیدیته ۶٫۵-۵٫۵ با مواد آلی زیاد مناسب رشد بادمجان است
• تامین منظم مواد آلی خاک از اهمیت زیادی برخوردار است
• بسته به نوع زمین و حاصلخیزی آن حدود ۲۵ تا ۳۰ تن کود دامی پوسیده
• حدود ۷۵ کیلوگرم ازت
• ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم فسفر و پتاس در هر هکتار در نظر می گیرند.

چنان چه کود دامی در دسترس نباشد می توان برای تقویت خاک به کاشت گیاهان خانواده بقولات به عنوان کود سبز در سال قبل از کاشت اقدام نمود. کود سبز برای محافظت از لایه های بالایی خاک و تامین مواد غذایی مورد نیاز میکروارگانیسم ها و گیاه به کار برده می شود. افزودن کمپوست جهت بهبود دراز مدت حاصلخیزی خاک است. بادمجان چنان چه به خوبی تغذیه شود، میوه ای بیشتری را در دوره طولانی تر تولید می کند. این نکته زمانی بیشتر خود را نشان می دهد که کود دهی(کود دامی-کود سبز) در دوره گلدهی گیاه باشد. بادمجان نیاز به فسفر و بر زیادی دارد که می توان آن ها را از طریق افزودن سنگ فسفات به کمپوست مورد استفاده، تامین نمود.

کاشت بادمجان

روش کشت و کار بادمجان شبیه گوجه فرنگی بوده اما بذر آن برخلاف گوجه فرنگی برای جوانه زدن احتیاج به یک دوره استراحت طولانی دارد و بعضی مواقع حتی با سپری شدن دوره استراحت و کاشت بذر در شرایط مساعد، باز هم درصدی از بذر جوانه زده و رشد نشاهای جوان نیز بسیار کند است.

مراحل تولید نشا

بذرها را باید در سینی نشا با سینی های توپی کاشت و در محلی مناسب قرار داد. جوانه زنی بذرها ۲۵-۱۰ روز طول می کشد. انتقال نشاها زمانی صورت می گیرد که گیاهچه به طول ۱۵ سانتی متر و یا مرحله ۶-۵ برگی برسند. از بذرکاری تا انتقال نشا به زمین اصلی از ۶ تا ۱۲ هفته متغییر است، انتقال نشای آن پس از رفع هر گونه خطر یخبندان است. بوته بادمجان کمی بزرگتر از گوجه فرنگی است، بنابراین فاصله کاشت آن کمی بیشتر در نظر گرفته می شود. فاصله بین بوته ها ۱-۰٫۸ متر و فاصله بین ردیف ها ۱٫۵-۱٫۲ متر در نظر گرفته می شود.

مراقبت های بعد از کاشت بادمجان

مراقبت های پس از کاشت نشا عبارت اند از:

• آبیاری
• دفع علف های هرز
• سله شکنی

آبیاری:

در هنگام انتقال نشا به زمین آبیاری اهمیت زیادی دارد، زیرا نشاهای بادمجان نسبت به تنش های آبی بسیار حساس هستند. کمی پس از انتقال نشا به مزرعه باید عمل آبیاری را به طور روزانه انجام داد. پس از آن بسته به نوع خاک و شرایط آب و هوایی هر ۴-۲ روز یکبار باید آبیاری صورت پذیرد. نوع خاک بر میزان کل آب مورد نیاز تاثیری ندارد اما بر دفعات آبیاری موثر است.

خاک های سبک تر نیاز به دفعات بیشتر و مقادیر کمتر آب در هر آبیاری دارند. در صورت مناسب بودن شرایط کاهش میزان آبیاری برای چند هفته پس از کاشت باعث بهبود توسعه ریشه می شود. تامین رطوبت به طور منظم برای تامین مواد غذایی سلامت گیاه و کیفیت میوه ها بسیار مهم است. آبیاری می تواند به صورت قطره ای یا غرقابی باشد. مزایا و معلیب استفاده از سیستم های مختلف آبیاری را باید قبل از کشت ارگانیک بادمجان ارزیابی نمود. برای مثال آبیاری غرقابی می تواند باعث افزایش بیماری های خاکزاد و آبیاری قطره ای می تواند باعث افزایش غلظت نمک ها در لایه سطحی خاک شود. بسته به شرایط مکانیکی و اقلیمی منطقه، پوشاندن خاک با خاک پوش می تواند در حفظ رطوبت خاک کمک نماید.

مدیریت علف های هرز در کاشت بادمجان:

در مراحل ابتدایی رشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پس از آن گیاه به اندازه کافی ارتفاع لازم به قدرت کافی برای رقابت با علف های هرز را خواهد داشت. موفقیت در کنترل علف های هرز در کشت ارگانیک بادمجان متکی بر ترکیبی از روش های مختلف است. استفاده از یک تناوب زراعی با گیاهان مختلف به ویژه استفاده از گیاهان پوششی از رقابت کننده با علف های هرز، اولین و مهم ترین قدم در تولید ارگانیک بادمجان است. رعایت اصولی که از ورود بذر و اندام های افزایشی علف های هرز به مزرعخه جلوگیری می کند در این مورد نقش مهمی دارند. برای تولید بیشتر و مرغوب تر محصول، معمولا چهار ساقه فرعی را روی ساقه اصلی در بوته حفظ کرده و بقیه را حذف می کنند.

برداشت بادمجان را باید زمانی انجام داد که رنگ کامل و براق مربوطه به واریته را به خود گرفته باشد، اما بافت میوه باید هنوز سفت باشد. در این مرحله بذرها جوان، سفید و ترد بوده و گوشت میوه سفت و سفید است. با گذشتن از این مرحله سطح میوه کدر، بذرها سفت و تیره و گوشت میوه اسفنجی می شود. برای برداشت دم میوه با چاقو تیز از حدود ۳ سانتی متر بالای کاسه گل بریده می شود. تمیز کردن یا شستن میوه ها، به میزان براق بودن آن می افزاید. جا به جایی میوه ها باید با دقت صورت گیرد تا دم میوه یا خارهای روی آن به پوست سایر میوه صدمه ای وارد نیاورد.

میوه بادمجان را معمولا در چند مرحله برداشت می کنند. میوه پس از رسیدن کامل و پر رنگ شدن مدت زیادی در روی بوته باقی می ماند و فقط میوه هایی که در نزدیک سطح زمین تولید می شوند در اثر تماس با خاک امکان پوسیده شدن دارند.

انبارداری در کاشت بادمجان

برای نگهداری بادمجان باید آن ها را در دمای ۱۳-۷ درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی ۹۵-۹۰ درصد نگه داشت. بادمجان نسبت به سرمازدگی در دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد حساس است و با انتقال به دماهای بالاتر پس از قرارگیری در این دماها سریعا علایم سرمازدگی را به صورت فرورفتگی در پوست، برنزه شدن سطحی و قهوه ای شدن بذرها و گوشت میوه از خود نشان داده و سطح پوست میوه کدر و پژمرده می شود.

حساسیت بادمجان نسبت به سرمازدگی بسته به نوع واریته، میزان بلوغ، اندازه میوه و فصل برداشت متفاوت است. میوه هایی که در زمان مناسبی از نظر بلوغ یا در نیمه تابستان برداشت شوند، نسبت به میوه های خیلی رسیده یا برداشت شده در پاییز زمانی که دمای محیط رشد خنک شده حساس هستند. بنابراین میوه های برداشت شده در نیمه تابستان را حدود یک هفته در دمای ۱۳ درجه سانتی گراد و میوه های برداشت شده در پاییز را به مدت ۱۰ روز در دمای ۹ درجه سانتی گراد می توتن نگهداری نمود.

ارزش غذایی بادمجان

اهمیت این گیاه به دلیل طعم و مزه، قابلیت خوب حمل و نقل و شرایط ویژه کنسرو کردن آن است. از نظر مواد غذایی مانند گوجه فرنگی بوده و دارای انواع ویتامین، اسیدهای مفید، قند و املاح معدنی می باشد. املاح و ویتامین های بادمجان عبارت اند از:

• فسفر
• منیزیم
• کلسیم
• پتاسیم
• گوگرد
• سدیم
• کلر
• آهن
• منگنز
• روی
• مس
• ید
• ویتامین های(A-B-B1-B2-PP) که به مقدار کم است.

خواص دارویی در کاشت بادمجان

بادمجان بر اساس نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک و یا خیلی خشک است. قسمت های مورد استفاده دارویی بادمجان، ریشه و شاخه های خشک شده و برگ ها و گرد دم میوه آن است.

• ادرارآور
• ملین
• مسکن درد سر
• اشتها آور
• مقوی معده
• بازکننده انسداد و گرفتگی های مجاری عروق
• نرم کننده و رفع کننده کم خونی است.

همه قسمت های بادمجان اثر قابض و بندآورنده خون دارد.

بادمجان در موارد درمان احتلام در شب و خونریزی های روده ای و سایر خونریزی ها، سرماخوردگی زکام تنگی نفس به کار می رود. به علت داشتن آهن در موارد کم خونی و رفع آن مصرف می شود. اگر با روغن سرخ شود کمی لینت دارد و با سرکه قابض است. مسکن دردهای گرم، خوشبو کننده عرق بدن و بدبویی زیر بغل و کنج ران را برطرف می کند. بادمجان تحریکات عصبی را تسکین می دهد. این ماده غذایی اثر بسیار خوبی بر روی کلیه ها، روده و لوزالمعده دارد و برای رفع کم خونی بسیار مفید است به ویژه اگر به صورت خام خورده شود.

بادمجان نارس دارای ماده سمی به نام سولانین است حتی حیوانی که آن را بخورد شیرش مسموم است. برای مبتلایان به سنگ ادراری می تواند مفید باشد چون باعث به حرکت درآمدن سنگ و در نهایت دفع آن می شود. در طب سنتی از تخم بادمجان به عنوان دارویی مفید برای زکام یاد شده است.

(کشت بادمجان – کود دهی بادمجان – کود دامی – کود سبز – کاشت بادمجان)

(فروشگاه اینترنتی بهرویش همیار کشاورزان)

www.behrooyesh.ir