(گیاهان تراریخته – گیاهان تراریخته در ایران – گیاهان تراریخته مقاوم به علف کش – گیاهان تراریخته و محیط زیست)
گیاهان تراریخته
گیاهان تراریخته به گیاهانی گفته می شود که دچار دست کاری ژنتیکی شده و یک یا چند ژن محدود را از گونه های دیگری به غیر از آن گیاه با روش مدرن ژنتیکی به گیاه اضافه شده وDNA گیاه تغییر کرده بطوری که در حالت طبیعی اتفاق نمی افتد.
هدف از تغییرات ژنتیکی در گیاهان:
- افزایش تحمل گیاه در برابر آفات و بیماری های (تنش های زیستی)
- بهبود مقاومت در برابر تنش های غیر زنده (شوری و کم آبی)
- افزایش کیفیت و بازار پسندی محصولات گیاهی
- بهبود تولید و عملکرد گیاه در واحد سطح
- بالا بردن بازدهی و بهره وری در کشاورزی
- افزلیش سطح سلامتی با کاهش مصرف سموم کشاورزی و کود های شیمیایی
اگرچه تلاش های فراوانی تا امروز برای تولید محصولات تراریخته انجام شده اما تاکنون هیچ تضمینی برای دست یابی به این اهداف وجود ندارد.
مراحل تولید گیاهان تراریخته:
۱_پیدا کردن صفات جدید
۲_بدست آوردن ژن ها
۳_ترکیب ژن های جدید با ژنوم گیاه مورد نظر
۴_حفظ و نگه داری
۵_زمان پدیدار شدن ژن های تازه در گیاه فرا می رسد.
در علم تولید گیاه تراریخته یک یا چند ژن به گیاه تزریق شده یا از آن جدا می شود،در صورت حذف و جدا شدن به آن فرو ریخته می گویند.
مزایای گیاهان تراریخته بسیار زیاد است که در اینجا به چند مورد اشاره می کنیم:
- افزایش مقاومت گیاهان خوراکی در برابر سموم علف کش
- افزایش مقدار مواد غذایی مثل اسید آمینه، پروتئین و ویتامین برای تقویت سلامت
- افزایش امیدواری برای ساخت واکسن بیماری های صعب العلاج مثل وبا و حتی ایدز
- کاهش مواد حساسیت زا در مواد غذایی گیاهان
گیاهان تراریخته در ایران
مقدار ،نوع و منبع گیاهان تراریخته در ایران نامشخص است.نخستین محصول به دست آمده از دست کاری های ژنتیکی در ایران نوعی برنج طارم بوده که در اواخر دهه ی هشتاد به تولید صنعتی رسیده است.
در ایران نصب برچسب محصولات تراریخته بر روی بسته بندی محصول اجباری نیست به همین جهت آمار دقیقی از این محصولات در دست نیست،اما در تولید پاپ کورن از ذرت تراریخته استفاده می شود،همچنین گفته می شود حدود ۹۰درصد روغن های مصرفی در ایران وارداتی است که تمام آن ها از محصولات تراریخته به دست می‌آید.
از معایب احتمالی دست کاری های ژنتیکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دست کاری ژنتیکی می‌تواند باعث به وجود آمدن تغییرات ژنتیکی غیر قابل پیش بینی شود.
- بازدهی تغییرات ژنتیکی در دراز مدت مشخص می شود،به همین دلیل بررسی علمی آن در کوتاه مدت و پژوهش درباره ی نتایج زیان بار آن در انسان (مثل بیماری های متابولیک،سرطانی و ایمنی) بسیار سخت می باشد.
- آزمایش محصولات تراریخته روی سلول یا حیوانات آزمایشگاهی انجام می شود و در نتیجه بررسی عوارض آن روی انسان محدود و نا مطمئن است.
سابقه ی استفاده از محصولات تراریخته در ایران به بیش از بیست سال می رسد .
چین به عنوان اولین کشوری است که تولید گیاه تراریخته تنباکو را تجاری کرده است و بعد از آن آمریکا گیاه تراریخته گوجه فرنگی را تولید کرده است.
ایران یکی از بازار های مصرف محصولات تراریخته است.
بیماری های خطرناکی مثل سرطان،تومور های خطرناک،ناباروری،تغییرات فیزیکی،پیری زود رس از عوارض استفاده از محصولات تراریخته است که منجر به ممنوعیت استفاده از آن ها در بیش از ۳۸کشور جهان شده است.
گیاهان تراریخته مقاوم به علف کش
از مهم ترین دستاوردهای علمی و ژنتیکی کشاورزی طی دهه های گذشته گیاهان زراعی تراریخته است و مهم ترین ویژگی این گیاهان مقاومت نسبت به علف کش ها است.
از مزایای استفاده از گیاهان تراریخته مقاوم به علف کش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱_بازه ی زمانی نامحدود برای استفاده از علف کش به خصوص در شرایط نامساعد محیطی
۲_بهبود امنیت غذایی برای کشورها بالاخص کشورهای در حال توسعه
۳_با افزایش توسعه نظام های کاهش شخم یا بدون شخم به کاهش فرسایش خاک کمک می کند.
بهبود قدرت انتخاب انواع علف کش ها بدون آسیب به گیاهان زراعی
۴_کنترل علف هرز
از معایب و آسیب های استفاده از گیاهان تراریخته مقاوم به علف کش:
۱_کاهش تنوع زیستی (بزرگ‌ترین مشکل استفاده از این گیاهان است.)
۲_گیاهان زراعی خودرو مقاوم (جلوگیری از ریزش بذر های این گیاهان هنگام برداشت غیر ممکن است.)
مقاومت به علف کش ها بارزترین صفتی است که که در گیاهان تراریخته جنبه تجاری پیدا کرده است،از دیگر خصوصیاتی که در تولید گیاهان زراعی مهم است می توان موارد زیر را نام برد:
۱_تحمل خشکی و گرما و سرما
۲_افزایش مصرف نیتروژن
۳_بهبود عملکرد گیاه
۴_بالا بردن کیفیت بذر
و بسیاری از ویژگی های دیگر…البته بعضی از این ویژگی ها ارزش لازم برای هزینه و تجاری سازی ندارند.
از عمده ترین گیاهان تراریخته مقاوم به علف کش می‌توان به سویا،ذرت و پنبه اشاره کرد.
گیاهان زراعی مقاوم به علف کش چگونه تولید می شوند؟
- ترکیب با گونه های مقاوم خویشاوند
- انتخاب در کشت بافت (با یا بدون جهش ژنتیکی)
- منتقل کردن یک ژن خارجی مقاوم به داخل ژنوم گیاه و ایجاد تغییرات ژنتیکی
محصول روش های اول و دوم یک رقم هیبرید و روش سوم یک محصول تراریخته است.
گیاهان تراریخته و محیط زیست
عموماً کاشت محصولات کشاورزی بر محیط زیست اثرات نامطلوبی دارد مثل آلودگی منابع آب،تغییر در تنوع زیستی خاک،تغییر در انتشار گازهای گلخانه ای و … .
گیاهان تراریخته نتیجه ی جهش های ژنتیکی هستند که روند تکامل را با سرعت طی کرده و هنگام ورود به محیط زیست اجازه هضم تدریجی این تغییرات را به طبیعت نمی دهند.
از مزایای استفاده از گیاهان تراریخته برای محیط زیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱_کاهش استفاده از سموم کشاورزی
۲_امکان کشاورزی در شرایط سخت محیطی (کم آبی و شوری خاک)
۳_کاهش تولید گاز دی اکسید کربن
۴_بهبود کیفیت آب
نجات و احیای گونه های در حال انقراض با استفاده از مهندسی ژنتیک برای محیط زیست امر بسیار مهمی به حساب می آید.
با افزایش جمعیت کره زمین تا چند دهه ی آینده و رسیدن به مرز ۹میلیارد نفر میزان تولید مواد غذایی باید افزایش یابد در حالی که شرایط محیطی مثل زمین های قابل کشت ،میزان منابع آب ،سوخت زیست و … کافی نیست و به این ترتیب تنها راه ممکن استفاده از محصولات کشاورزی به دست آمده از فناوری های جدید و مهندسی ژنتیک است که نسبت به بسیاری از آفات و بیماری ها و تنش های زیستی و محیطی مقاوم هستند و همچنین بازدهی بالاتری دارند.
بزرگ ترین کشور تولید کننده محصولات تراریخته جهان،آمریکاست و سپس برزیل،آرژانتین،هند و کانادا در رده های بعدی قرار دارند که مجموعا حدود ۹۰درصد محصولات تراریخته جهان را تولید می کنند.
(گیاهان تراریخته – گیاهان تراریخته در ایران – گیاهان تراریخته مقاوم به علف کش – گیاهان تراریخته و محیط زیست)
(فروشگاه آنلاین بهرویش همیار کشاورزی)
