توت فرنگی یکی از میوه های تقریبا جدیدی است که از حدود ۳۰۰ سال پیش، اهلی کردن آن شروع شده است. توت فرنگی نسبت به بسیاری از آفات و بیماری ها حساس بوده و منجر به ایجاد خسارات زیادی به کشاورز می شود. به همین دلیل در این مقاله تصمیم گرفته ایم تا انواع آفات و بیماری های توت فرنگی را بیان کنیم و نحوه مدیریت بیماری های توت فرنگی را برای شما توضیح بدهیم.
آفات و بیماری های توت فرنگی
شناسایی به موقع و صحیح مهم ترین آفات و بیماری های توت فرنگی به شما کمک می کند تا پیش از وارد شدن خسارات سنگین بتوانید تدبیری برای مقابله با آن ها بیاندشید.
مهم ترین آفات و بیماری های توت فرنگی عبارتند از:
سوسک های توت فرنگی:
بیشتر سوسک های خاک زی carabidae، شکارگر حشرات و مهره داران کوچک بوده، ولی چند گونه و به طور برجسته سوسک بذر توت فرنگی به نام علمی harpalus rufies وسوسک های خاک زی توت فرنگی، گیاهخوار بوده و از بذور خاصی تغذیه می کنند. همچنین این سوسک ها می توانند به میوه های در حال رسیدن توت فرنگی آسیب وارد کنند
مدیریت آفت سوسک های توت فرنگی:
- بستر توت فرنگی را در فصل پاییز از هرگونه علف هرز و بوته های مسن و بقایای گیاهی تمیز کنید.
- میوه های ناسالم و در حال پوسیدن را حذف کنید.
- برخی از زنبورهای پارازیت قادر به کنترل سوسک ها هستند، با پارازیته کردن تخم ها، جمعیت سوسک ها کاهش پیدا می کند.
- استفاده از بعضی سموم مانند کاربوفان، باعث کنترل لاروهای سوسک توت فرنگی می شود.
طوقه خوارهای توت فرنگی:
از اساسی ترین آفات توت فرنگی سه گونهAristotelia fragaria, Tyloderma fragaria , Synanthedon bibionipennis می باشد. این طوقه خوارها با ایجاد دالان باعث آسیب به طوقه شده و موجب ضعیف و خشک شدن گیاه می شود. در گونه سوم بیان شده لارو طوقه گیاه را توخالی کرده و بخش یا تمام گیاه را خشک می کند. پس از خروج لارو ها از تخم بلافاصله به طرف طوقه ها حمله کرده و داخل مغز طوقه را سوراخ می کنند.
مدیریت آفت طوقه خوارهای توت فرنگی:
- این آفات غالبا به دلیل حمل گیاهان هلوده منتشر می شوند، بنابراین زمان انتشار نشاء دقت کرده و بوته های آلوده را حذف کنید.
- تهاجم به بوته های سالم و کشت های جدید توسط طوقه خوار ها خیلی نادر است. کشت آلوده و بوته های وحشی می توانند باعث آلودگی کشت های جدید بشوند.
سن های لیگوس
فعالیت های تغذیه ای پوره این آفت می تواند کاهش میوه را در طیف خسارتی خیلی کم تا میزان صد در صد را به همراه داشته باشد. سن های لیگوس عامل بد شکلی میوه های توت فرنگی می باشد. قهوه ای شدن بذور عقیم یکی از نشانه های روشن خسارت سن لیگون است.
مدیریت آفت سن لیگوس:
- کنترل و جمع آوری علف های هرز خسارت و تعداد مسن ها را به شدت کاهش می دهد.
- حشره های شکار گر مانند سن های Nabies, Geocoris در کنترل این سن ها بسیار موثر است.
- لزوم استفاده از مبارزات شیمیایی بعد از مشخص کردن تعداد پوره های آذین مشخص می شود.
سرخرطومی جوانه توت فرنگی:
یکی از آفات مهم توت فرنگی، سرخروطمی جوانه است. این آفت با سوراخ کردن جوانه های گل توسط خرطوم بلند خود از گرده های نارس تغذیه می کند. حشره ماده سرخرطومی، تخم خود را داخل جوانه رسیده قرار می دهد و سپس جوانه را به صورت حلقه ای برش داده و از باز شدن جوانه جلوگیری می کند تا لارو بتواند از آن تغذیه کند. جوانه های مورد حمله قرار گرفته به صرت آویزان روی گیاه باقی می مانند.
مدیریت آفت سرخرطومی جوانه توت فرنگی:
- بلافاصله بعد از برداشت بسترهای قدیمی شخم عمیق بشوند.
- کنترل و سرکشی منظم بوته ها و در صورت ضرورت انجام مبارزات شیمیایی.
برگ خوار توت فرنگی:
یکی دیگر از آفات مهم توت فرنگی آفت برگ خوار است. آفت برگ خوار متعلق به گروهی از بیدها می باشند. لارو این آفت با تنیدن تارهای ریز سبب تا شدن برگچه ها ار قسمت رگبرگ اصلی می شود. لاروها تغذیه خود را فقط از اپیدرم ها انجام می دهند، اما تغذیه مستمر باعث قهوه ای و خشک شدن برگچه ها می شود. از نشانه های اصلی حمله این آفت برگ هایی با تارهای تنیده شده است که توسط آفت به بالا لوله شده است.
مدیریت آفت برگ خوار توت فرنگی:
پارازیتوئیدهای راسته Diptera, Hymenoptera جمعیت آفت برگ خوار توت فرنگی را زیر سطح آستانه خسارت نگاه می دارد.
شته ریشه توت فرنگی:
این شته بیشتر در مکان هایی که مورچه وجود دارد فعالیت می کند. مورچه ها از این شته ها حفاظت کرده و باعث ایجاد تمایل شته به فعالیت بر ریشه های توت فرنگی می شوند. مورچه ها نیز بیشترین غذای خود را از شیره های گیاهی دفع شده توسط این شته ها به دست می آورند. این شته در محدوده طوقه بوته های توت فرنگی زندگی کرده و از ساقه های جوان و بزرگ دار تغذیه می کند
زمانی که شته های تکثیر می شوند توسط مورچه ها شناسایی شده و به ریشه منتقل می شوند. در اینجا شته ها با مکش از شیره گیاهی، بافت ریشه تغذیه می کنند. بوته های مورد تهاجم قرار گرفته توسط شته ریشه، برگ هایی رنگ پریده و میوه های خشک دارند.
مدیریت آفت شته ریشه توت فرنگی:
- کنترل مورچه ها از طریق شخم عمیق در آغازین مراحل دوره رشد، جمعیت شته ها را کاهش می دهد.
- سموم شته کش جمعیت ساکن برروی قسمت های هوایی گیاه را کاهش می دهد اما تاثیر زیادی بر جمعیت های داخل خاک و اطراف ریشه ندارد.
مدیریت بیماری های توت فرنگی:
لکه برگی، بلایت برگ، سفیدک پودری، پوسیدگی سیاه ریشه، پوسیدگی ناشی از بوتریتیس، نماتد و… تنها چندی از بیماری های مهم توت فرنگی است. آشنایی با عوامل بیماری و نحوه مبارزه با بیماری های توت فرنگی دو فاکتور مهم در مدیریت بیماری های توت فرنگی است که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم.
بیماری های باکتریایی:
لکه برگی زاویه دار:
لکه برگی زاویه دار یکی از بیماری مهمی توت فرنگی است که به دلیل وجود باکتری Xanthomonas fragariae بوجود می آید. از علائم این بیماری وجود لکه های آب سوخته و کوچک در سطح تحتانی برگ است. لکه ها به طور معمول در این بیماری سبز تیره بوده اما به آهستگی به سمت رنگ قرمز تا قهوه رفته و نکروزه می شوند.
از مشخصه های اصلی لکه برگی زاویه دار وجود زخم های شفاف و روشن در برابر تابش نور و زخم های تیره در انعکاس نور است. درجه حرارت ۲۰ درجه سانتی گراد برای فعالیت باکتری بسیار مناسب است.
کنترل بیماری لکه برگی زاویه دار:
- کاشت ارقام مقاوم در برابر بیماری.
- حذف بقایای گیاهان آلوده.
پژمردگی باکتریایی:
عامل بیماری پژمردگی باکتریایی، باکتری Ralstonia solanacearum می باشد. این بیماری بر روی نشاء های توت فرنگی یافت می شود. باکتری با حمله به سلول های آوند چوبی نشاء های جوان و بافت های پارانشیمی حفره های بزرگی مملو از سول های باکتری بوجود می آورد.
کنترل بیماری پژمردگی باکتریایی:
- کشت بوته های سالم و مقاوم.
- میزان نور کافی، تهویه مناسب و زهکشی.
- استفاده از کودهای ازته زمان کاشت.
- رعایت فاصله مناسب و کافی کاشت.
بیماری های ویروسی:
بیماری های ویروسی به دلیل وجود ویروس در گیاه بوجود می آید.
ویروس رگ برگ نواری:
ویروس رگ برگ نواری ابتدا در برگ های اولیه و به صورت نوارهای کلروتیک در امتداد رگ برگ های و در دو سطح برگ به وجود می آید. اگر آلودگی به ویروس خفیف باشد، رگ برگ ها به صورت شفاف تا زرد رنگ در می آیند. از ناقلان اصلی ویروس رگ برگ نواری شته توت فرنگی بوده که بعد از دریافت ویروس تا هشت ساعت قدرت انتقال به گیاه را دارد.
کنترل بیماری ویروس رگ برگ نواری:
- از نشاءهای سالم و گواهی شده استفاده بشود.
- مبارزه با شته ناقل بهترین روش کنترل ویروس است.
ویروس پیسک توت فرنگی:
از علائم اصلی درگیری گیاه با ویروس پیسک، شفاف شدن رگ برگ ها، وجود لکه های بدون مرز و کوتوله بودن بوته ها است. در دمای بالا علائم بیماری کاهش پیدا می کند. ویروس بعد از ایجاد آلودگی در برگ ها، اپیدرم، آوند آبکش، سیتوپلاسم و مزوفیل و تمامی گیاه رشد می کند. این ویروس از طریق مکانیکی و پیونده قابل انتقال است.
مدیریت بیماری پیسک توت فرنگی:
- استفاده و کاشت بوته های سالم و فاقد هرگونه بیماری.
- کاشت ارقام مقاوم.
بیماری با منشا نماتودها:
نماتودهای شاخه و برگ ها:
عامل بیماری نماتود شاخه و برگ A.ritzemabosi-Aphelenchoides faragariae می باشد. از مشخص های این بیماری، کوتولگی بوته ها و رشد کم، کوچک بودن برگ های جوان نسبت به حالت عادی و معمول و قرمز رنگ شدن آن ها است. بد شکلی گل ها و جوانه از دیگر علائم این بیماری است.
مدیریت بیماری نماتود شاخه و برگ:
- سوزاندن و حذف بقایای گیاهان آلوده.
- استفاده از نشاءهای سالم و معتبر.
- استفاده از تیمارهای حرارتی با آب گرم.
- سم پاشی با پارتیون به صورت محلول.
نماتود ریشه گرهی:
Meloidogyne spp عامل بیماری نماتود ریشه گرهی است. این نماتود به شدن خسارت زا و گاهی منجر به مرگ بوته توت فرنگی می شود. نماتود ریشه گرهی زمانی که هوا خشک است خسارت بیشتری وارد می کند. این نماتود در خاک های سنگین میزان آسیب کمتری به گیاه تحمیل می کند. نماتودهای ماده و تخم های تولید شده آن ها زیر استرئومیکروسکوپ روی سطوح ریشه های آلوده قابل تشخیص است.
مدیریت بیماری نماتود ریشه گرهی:
- آزمایش خاک قبل از آغاز کشت.
- ضدعفونی و استریل کردن خاک گلخانه قبل از کاشت.
- استفاده از سیستم کشت هیدروپونیک.
- کاشت ارقام مقاوم.
- جمع آوری و حذف بوته های به شدت آلوده.
نماتود خنجری:
عامل بیماری نماتود خنجری،Xiphinema spp می باشد. این نوع نماتود انگل سطح ریشه بوده، که به عمق ۴ تا ۵ سول اپیدرم و کورتکس نفوذ کرده و باعث ایجاد زخم هایی قهوه ای مایل به قرمز روی سطوح ریشه می شود. این نماتود ها برخی اوقات باعث ایجاد گال در نوک ریشه ها نیز می شود.
تغذیه نماتود از ریشه ها باعث کم پشت شدن حجم ریشه شده و در نهایت منجر به توقف رشد گیاه و کاهش تولید ساقه های رونده می شود.
از علائم مشخص نماتود خنجری: کوتولگی، زردی، کاهش رشد و کوچک شدن برگ ها است.
مدیریت کنترل بیماری نماتود خنجری:
- استفاده از تیمار حرارتی.
- رشد گیاه تقویت بشود.
نماتود تولید کننده زخم ریشه:
P.pratensisو P.penetransدو عامل اصلی بیماری زخم ریشه می باشند. کوتولگی، زردی، کاهش رشد از علائم این بیماری است. اما مشخه بارز این بیماری که آن را از نماتود خنجری مجزا می کند، وجود لکه و یا زخم های نکروزه برروی سطوح ریشه است. لکه های ابتدایی کوچک و قهوه ای بوده که با تخریب لایه کورتکس ریشه، کاهش رشد را به همراه دارد.
مدیریت بیماری تولید کننده زخم ریشه:
- از وارد آمدن تنش به گیاه جلوگیری کرده و سرایط مناسب برای رشد ایجاد شود.
- استفاده از آب گرم به مدت ۱۰ تا ۳۰ دقیقه به منظور تیمار ریشه.
بیماری های قارچی:
عامل بروز بیماری های قارچی، قارچ ها هستند. سفیدک پودری، سوختگی برگ توت فرنگی، سوختگی برگ و پوسیدگی میوه ها، لکه برگه معمولی، انتراکنوز، پوسیدگی یا کپک خاکستری، پوسیدگی چرمی، پژمردگی ورتیسلیومی، پوسیدگی طوقه ناشی از فیتوفترا، پوسیدگی مغز ریشه و پوسیدگی طوقه ریشه نمونه ای از درگیری گیاه به قارچ ها است، که در ادامه به توضیح برخی از آن ها به صورت جداگانه می پردازیم.
سفیدک پودری:
Sphaerotheca macularis عامل بیماری سفیدک پودری است. این بیماری باعث کاهش رشد در بوته ها، میزان محصول و کیفیت میوه ها می شود. این قارچ با ورود به کلیه اندام های هوایی از قبیل برگ گل و دم میوه ها خسارت شدیدی به میوه و گل گیاه وارد می کند.
درجه حرارت مناسب برای گسترش بیماری ۱۶ الی ۲۷ درجه سانتی گراد بوده که در شرایط رطوبت بالا حتی برگ های خشک را نیز درگیر می کند.
مدیریت بیماری سفیدک پودری:
- کاشت ارقام مقاوم به بیماری.
- استفاده از سم ها با قارچ کش های بنومیل یا کاپیتان در زمان میوه دهی.
- ایجاد نورکافی برای گیاه.
- جمع آوری و سوزاندن بقایای آلوده در محل زمستان گذرانی.
سوختگی برگ از جمله بیماری های توت فرنگی می باشد:
Diplocarpon earlianum عامل بروز بیماری سوختگی برگ است. این بیماری در هوای گرم شدت بیشتری دارد. خیس بودن برگ ها در زمانی بیشتر از ۱۲ ساعت و همچنین دمای ۲۷ تا ۳۰ درج زمینه بیماری را برای گیاه آماده می کند. علائم اولیه به صورت لکه هایی مجزا، بی شکل و در اندازه های متفاوت بروز پیدا می کند. در سطح بالایی برگ، لکه ها صورتی تا قرمز رنگ بوده که در صورت بالا بودن میزان آلودگی، گیاه سوخته به نظر می رسد.
لکه یک هفته الی ۱۵ روز بعد از آلودگی گیاه کاملا نمایان می شوند.
مدیریت بیماری سوختگی برگ ها:
- کاشت ارقام مقاوم به بیماری.
- جمع آوری بقایای گیاهان آلوده.
- تهویه کافی و نور مناسب.
- کنترل و مبارزه با علف های هرز.
- کنترل شیمیایی با استفاده از سموم تیوفانات متیل.
سوختگی برگ و پوسیدگی میوه:
Phomopsis obsurans عامل سوختگی برگ و پوسیدگی میوه ها در توت فرنگی می باشد. سوختگی برگ و پوسیدگی میوه یکی از بیماری های بسیار مهم اندام های هوایی است. ابتدایی ترین لکه ها برروی پهنک برگ ها به شکل کروی و حواشی قرمز رنگ است. لکه در کنارر رگ برگ ها به صورت V شکل بوده که قسمت پهن آن به سمت لبه های برگ می باشد.
لکه های صورتی رنگ و آب سوخته روی میوه نمایان شده که به مرور زمان بزرگ و به رنگ قهوه ای تیره با حاشیه قهوه ای روشن در می آید. قسمت وسط بافت های آلوده به آهستگی سخت می شود.
مدیریت بیماری سوختگی برگ و پوسیدگی میوه:
- کاشت نشاء های فاقد بیماری.
- کاشت در خاک هایی با زهکشی مناسب و تهویه کافی.
- جمع آوری علف های هرز.
- استفاده از قارچ کش های ایپرودیون و کاپیتان.
بیماری های فیزیولوژیک:
بد شکل شدن میوه ها یکی از علائم بارز در گلخانه های توت فرنگی است که به دلایلی از قبیل گرده افشانی ضعیف، تهویه ناکافی، رطوبت زیاد و نور کم وابستگی دارد. عدم استفاده نامناسب و غیر اصولی از کودها و عناصر غذایی عملکرد و کیفیت میوه ها را به شدت کاهش می دهد. به همین دلیل لازم است تا با انجام آزمایش، میزان عناصر تغذیه پرمصرف و کم مصرف گیاه را شناسایی کرده و متناسب با آن از کود و عناصر غذایی استفاده بشود.
روش های مبارزه و مدیریت بیماری های توت فرنگی :
مبارزه و مدیریت بیماری های توت فرنگی به چند شکل قابل انجام است:
- مبارزه مکانیکی: این مبارزه شامل جمع آوری برگ ها و بقایای گیاهان آلوده و سوزاندن آن ها است.
- مبارزه فیزیکی: سرما درمانی، گرما درمانی، نوردهی مناسب و استفاده از امواج رادیویی از مبارزات فیزیکی به حساب می آیند.
- مبارزه بیولوژیکی: در این روش از میکروارگانیسم های مفید به منظور کنترل عوامل بیمارگر استفاده می شود.
- مبارزه زراعی: تناوب زراعی، تیلر زدن و شخم و به کار بردن واریته ها و ارقام مقاوم از مبارزات زراعی محسوب می شوند.
- مبارزه شیمیایی: در این روش از سموم شیمیایی به علت به کارگیری ساده، هزینه های کم و در برگیری وسعت بیشتری از عملیات استفاده می شود.
- مبارزه قانونی: به کارگیری مقررات قرنطینه ی داخلی و خارجی.
- مبارزه تلفیقی: به کارگیری چند روش مختلف برای مبارزه با یک بیماری (مانند شیمیایی و بیولوژیکی) را مبارزه تلفیقی می گویند.
جمع بندی
شناسایی به موقع آفات و بیماری توت فرنگی کمک کند تا به نحوه مناسب مدیریت بیماری های توت فرنگی را به سرانجام رسانید. استفاده از نشاء های سالم و واریته های مقاوم به بیماری کمک می کند تا میزان خسارت به حداقل ترین حالت خود برسد. پس در زمان کشت دقت کنید که خاک و بذر مورد استفاده فاقد هرگونه بیماری و عوامل بیماری زا باشد. موسسه بهرویش یکی از بزرگ ترین و مهم ترین تولید کننده های بذر سالم است که به شما کمک می کند تا محصولاتی با کیفیت بالا تولید کنید.