بیماری های سبزی و صیفی جات

بیماری های گیاهی انرژی خود را از گیاهانی که رشد می کنند، می گیرند. آنها مسئول خسارات زیادی هستند و غالباً با هوای مرطوب، زهکشی ضعیف یا جریان هوای نامناسب تحریک می شوند. بیماری های گیاهی با علائم مختلفی از جمله پوشش های کپک زده، پژمردگی ، لکه ها، زنگ زدگی و پوسیدگی مشخص می شوند.عامل بيماري هاي سبزي و سيفي جات یکی از مواردیست که میتواند به ما خسارات زیادی وارد کند .باهم به بررسی آنها می پردازیم.
اولین قدم در نبرد با بیماری، انتخاب گیاهان مقاوم است. اقدامات دیگر برای به حداقل رساندن بیماری ها در باغات سبزیجات شامل تمیز نگه داشتن مزرعه از آلودگی، استفاده از روش آبیاری مناسب و کوددهی گیاهان، تناوب محصولات زراعی و استفاده از بذرهای بدون بیماری است.
در صورت بروز مشکلات قارچی در مزرعه، می توانید با کاهش رطوبت، بهبود گردش هوا و قطع کردن قسمت های آلوده گیاه، آنها را کنترل کنید.
در این مقاله سعی بر آن است که مهمترین بیماری های سبزی و صیفی جات را معرفی و علائم و مبارزه با آنها را شرح دهیم.

بیماری های سبزی و صیفی جات و علائم و مبارزه با آنها

آنتراکتوز صیفی جات Anthracnose

گوجه فرنگی، خیار، خربزه و حبوبات بیشتر در معرض آنتراکتوز قرار دارند. علائم بصورت لکه های کوچک گرد و سوخته در برگ ها و رگبرگ ها ظاهر می شود. برگ بافت کاغذی پیدا می‌کند و به رنگ قهوه‌ای یا برنزی درمی‌آید. آلودگی‌های شدید باعث سوختگی کامل و از بین‌ رفتن برگ‌ها می‌شود. ویژگی بارز این بیماری دیده شدن نقاط بسیار ریز سیاه رنگ در وسط لکه‌ های برگی است. این لکه ها در ساقه ها نیز بصورت فرورفتگی ایجاد می شوند.
برنامه های پیشگیرانه را باید زمانی که جوانه های برگ در اوایل بهار شکفته می شوند، شروع کنید. در مورد گیاهان به شدت آلوده، باید آنها را کاملاً از بین ببرید. با رعایت اصول بهداشتی در مزرعه مانند چیدن شاخ و برگ گیاه آلوده، جمع آوری شاخ و برگ های آلوده و مشکوک از پای گیاه و یا کف مزرعه می توان تا حد زیادی از این بیماری پیشگیری کرد.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری آنتراکنوز:

• اجتناب از آبیاری بارانی
• کاهش رطوبت اطراف گیاه از طریق افزایش زهکش خاک
• استفاده از ارقام مقاوم
• ضدعفونی بذر
• کاشت بذور عاری از بیماری

لکه برگ باکتریایی Bacterial Leaf Spot

عامل بیماری لکه برگی باکتریایی، باکتری Pseudomonas Viridiflava است. این بیماری در گوجه فرنگی، فلفل و خانواده کلم ایجاد خسارت می کند. آبیاری بارانی بدلیل ایجاد رطوبت بالا باعث پیشرفت بیماری می‌شود. گیاهان آلوده دارای لکه های کوچک و تیره و آب سوخته هستند. این لکه ها خشک می شوند و می ریزند و روی برگ ایجاد سوراخ می کنند. لکه ها معمولاً در امتداد حاشیه برگ‌ها گسترش می یابند و در موارد پیشرفته باعث پیچیدگی برگ‌ها می‌شوند. گاهی لکه هایی بر روی ساقه تشکیل می‌شوند که حالت طولی دارند. لکه های تیره یا ترک های کوچک، نیز روی میوه شکل می گیرند.
هیچ درمانی برای گیاهان آلوده به لکه باکتریایی وجود ندارد. قارچ کش های مس یا گوگرد را به صورت هفتگی در اولین نشانه بیماری استفاده کنید تا از شیوع آن جلوگیری کنید. همچنین کودهای دارای نیتروژن بالا را محدود کنید، تناوب زراعی داشته باشید و گیاهان آلوده را کاملاً نابود کنید.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری لکه برگی باکتریایی:

• افزایش فاصله بین گیاهان و افزایش تهویه
• حذف گیاهان آلوده از مزرعه و جمع آوری بقایای گیاهی
• استفاده از آبیاری قطره‌ای
• سمپاشی با بردوفیکس

ریشه چماقی Club Root

عامل ایجاد این بیماری قارچ های خاکزی هستند. ریشه چماقی باعث آلوده کردن سبزیجات خانواده کلم از جمله کلم، کلم بروکلی، خردل، گل کلم و شلغم می شود و در هنگام گرمای روز پژمرده می شوند. برگهای قدیمی تر زرد می شوند و می ریزند. ریشه ها تغییر شکل می دهند و متورم می شوند.
برای پیشگیری، به دنبال انواع مقاوم در برابر بیماری باشید و تناوب زراعی را رعایت کنید. قارچ کش ها این میکروارگانیسم ساکن خاک را از بین نمی برند.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری ریشه چماقی:

• تناوب زراعی
• افزایش ph خاک به ۷٫۲ با استفاده از کلسیت آهک یا دولومیت
• اضافه کردن آهک به خاک حدود ۶ هفته قبل از کاشت
• ضد عفونی کردن بذر و ابزار آلات قبل از کاشت

سفیدک داخلی Downy Mildew

عامل بیماری سفیدک داخلی، قارچ Peronospora Farinosa است. بسیاری از سبزیجات را تحت تأثیر خود قرار می دهد. در ابتدا بصورت لکه های زردرنگ و رنگ پریده روی برگ ظاهر می شود. با پیشرفت بیماری لکه ها تیره و خشک می شوند و توده قارچی خاکستری یا بنفش در قسمت زیرین برگها و در امتداد ساقه ها مشاده می شود. در حالت پیشرفته برگ ها پیچیده و از حالت طبیعی خارج می شوند.
بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد رطوبت زیاد است. از قارچ کش ها استفاده کنید و گیاهانی را که به شدت آلوده شده اند کاملاً از بین ببرید.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری سفیدک داخلی:

• استفاده از ارقام مقاوم به بیماری
• کاهش رطوبت اطراف گیاه
• کاهش تراکم گیاهان در مزرعه
• سمپاشی با بردوفیکس

بلایت زودرس یا لکه موجی Early Blight

عامل بیماری گیاهی لکه موجی، قارچ Alternaria Solani است. این بیماری علاوه بر گوجه فرنگی، روی بادمجان، فلفل‌سبز، سیب‌زمینی تاثیر می گذارد. علائم آن شامل لکه های قهوه ای و سیاه گرد یا زاویه دار روی برگها است که با پیشرفت بیماری تمام برگ را می گیرد و برگها می میرند. لکه ها بر روی میوه ها و غده ها نیز ایجاد می شوند. این لکه های متحدالمرکز در ابتدا سبز تیره بوده و به مرور به رنگ قهوه‌ای یا مشکی درمی‌آیند.
اقدامات پیشگیری شامل انتخاب صحیح بذر و استفاده از قارچ کش مبتنی بر مس در اوایل و دو هفته قبل از بروز بیماری می باشد.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری لکه موجی:

• کاهش حجم شاخ و برگ‌های اضافی و حذف علف‌های هرز
• ضدعفونی کردن بذور
• تناوب زراعی سه تا چهار ساله با ذرت و حبوبات
• استفاده به اندازه از کودهای نیتروژنی
• استفاده از آبیاری قطره‌ای
•  حفظ بهداشت زراعی و ادوات

بادزدگی Late Blight

عامل بیماری بادزدگی یا سفیدک کرکی، قارچ Phytophthora Infestans است. این بیماری قارچی در فصل رشد رخ می دهد. علائم آن در ابتدا بصورت لکه های آبسوخته ظاهر می شوند و سپس تبدیل به لکه های تیره و قهوه ای رنگ می شوند و کل اندام هوایی را در بر می گیرد. آب و هوای مرطوب باعث گسترش این بیماری می شود. گیاهان مبتلا پوسیده می شوند و می میرند. برای پیشگیری از این بیماری، ارقام مقاوم را انتخاب کنید و تمامی گیاهان و غده های آلوده را از بین ببرید.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری بادزدگی:

• استفاده از ارقام مقاوم و بذور سالم و ضدعفونی شده
• تناوب زراعی سه ساله
• حذف علف‌های هرز و میزبان‌های دیگر
• جمع آوری بقایای گیاهان بعد از برداشت
• افزایش فاصله بین بوته‌ها و ردیف‌ها
• کاهش استفاده از کودهای نیتروژنی و افزایش کودهای پتاسه
• استفاده از آبیاری قطره‌ای

ویروس موزائیک Mosaic Virus

عامل این بیماری، Tabacco mosaic virus است. ویروس موزائیک که بر انواع گیاهان از جمله لوبیا، گوجه فرنگی و فلفل تأثیر می گذارد، باعث ایجاد لکه های زرد یا سبز یا گاهی اوقات نکروز روی برگها می شود. برگها ممکن است مجعد یا چروکیده شوند و رشد گیاه غالباً مختل می شود. هیچ درمانی برای بیماری های ویروسی مانند موزائیک وجود ندارد. بهترین راه این است که اقدامات پیشگیرانه ای نظیر کاشت انواع مقاوم و کنترل آفات و حشرات، به خصوص شته ها که باعث گسترش این بیماری می شوند، انجام دهید. گیاهان آلوده را از بین ببرید.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری ویروس موزاییک:

• استفاده از بذور اصلاح شده
• ضدعفونی کردن بذر
• اجتناب از کاشت در زمین هایی که در کشت قبلی آلوده به ویروس بوده اند.
• رعایت بهداشت کارگران و ضد عفونی کردن تجهیزات

سفیدک پودری Powdery Mildew

عامل بیماری سفیدک پودری، قارچ Erysiphe Cruciferarum است. به گیاهان خانواده کلم از جمله گل کلم، کلم‌برگ، کلم بروکلی، ترب و شلغم آسیب می رساند. برگ های آلوده معمولاً در سطح فوقانی با بافت پودری سفید تا خاکستری پوشیده می شوند و بافت این نواحی به رنگ بنفش در می آید. در مراحل اولیه باعث تغییر حالت برگ های جوان می شود. گیاهان به شدت آلوده ممکن است قهوه ای و لکه دار شوند. میوه زودتر از زمان خود می رسد و از بافت و طعم بدی برخوردار است. طیف گسترده ای از محصولات گیاهی تحت تأثیر سفیدک پودری قرار دارند.
برای پیشگیری از آلودگی گیاهان مستعد از قارچ کش ها استفاده کنید و گیاهان آلوده را کاملاً از بین ببرید.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری سفیدک پودری:

• کاشت ارقام مقاوم به بیماری
• تناوب زراعی سه ساله با محصولات غیرمیزبان
• جمع آوری تمامی بقایای گیاهی بعد از برداشت
• حذف علف‌های هرز
• کاهش استفاده از کودهای حاوی نیتروژن

زنگ Rusts

عامل بیماری زنگ، قارچ Uromyces viciae fabae است. اغلب در گیاهان بالغ یافت می شود. زنگ همه چیز را از مارچوبه گرفته تا لوبیا، هویج، ذرت و پیاز تحت تأثیر قرار می دهد. در گیاهان آلوده لکه های قهوه ای مایل به قرمز روی برگ ها و ساقه ها ایجاد می شود. علائم بیماری روی برگ شامل نقاط ریز، دایره ای، نارنجی یا قهوه ای رنگ با هاله ای زرد می باشد. با گسترش بیماری، برگ های آلوده پژمرده شده و می ریزند.
با بهبود گردش هوای مناسب در اطراف محصولات زراعی، از بیماری جلوگیری کنید. گیاهان یا قسمت های گیاهی که به طور جدی آسیب دیده را از بین ببرید. در اوایل فصل، اسپری گیاهان با پودر گوگرد از آلودگی و یا انتشار آن جلوگیری می کند.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری زنگ:

• تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان
• استفاده از ارقام مقاوم به بیماری
• جمع آوری بقایای گیاهی کشت قبلی
• اجتناب از آبیاری بارانی
• کاهش استفاده از کودهای نیتروژن

پژمردگی فوزاریومی Fusarium Wilt

عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی، قارچ Fusarium Oxysporum است. طیف گسترده ای از سبزیجات از جمله سیب زمینی، گوجه فرنگی، فلفل و خربزه را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم آن شامل گیاهان پژمرده و قسمت های گیاهی است که به رنگ زرد در می آیند.
از دیگر علائم آن می توان به کاهش رشد، رنگ‌پریدگی، رشد نامتقارن، خمیدگی رو به پایین و پژمردگی شاخ و برگ اشاره کرد. گیاه آلوده در زمان کوتاهی از بین می رود. قسمت‌های پایینی ساقه و آوندهای داخلی به خصوص در ناحیه تماس با خاک به رنگ آجری یا قهوه ای تیره درمی‌آیند. گاهی نیز بر روی ساقه لکه‌های گرد و قهوه‌ای رنگی ایجاد می‌شود.
تناوب زراعی این بیماری را کنترل نمی کند، زیرا بسیاری از محصولات حساس هستند. از ارقام مقاوم استفاده کنید.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری پژمردگی فوزاریومی:

• جمع آوری و انهدام بقایای گیاهی
• افزایش فاصله بین بوته‌ها و افزایش تهویه
•  تناوب با گیاهان غیرمیزبان حداقل به مدت سه سال
• کاشت بذور سالم و عاری از بیماری
• کاشت ارقام مقاوم به بیماری

کلمات کلیدی:( عامل بيماري هاي سبزي و سيفي جات ، علائم بيماري سبزي و سيفي جات ، مبارزه با بيماري هاي سبزي و سيفي جات )