کشت گلخانه ای به دلیل جذب زیاد مواد معدنی، شرایط آب و هوایی کنترل شده، حذف بارش ها و تغییرات اقلیمی و کنترل تجمع نمک در خاک، مورد توجه قرار گرفته است. تغذیه گیاه در کشت گلخانه ای در بسیاری از موارد با تولید در مزرعه متفاوت است. حفظ تغذیه کافی از مهمترین جنبه های تولید محصولات گلخانه ای است. دو جنبه از تغذیه محصولات وجود دارد که پرورش دهندگان باید آن ها را در نظر بگیرند. در این مقاله در مورد جذب کلسیم در کشت های گلخانه ای اطلاعات مفیدی می توانید بدست آورید پس با ما همراه باشید.
یک جنبه از تغذیه شامل سطح کلی مواد مغذی موجود در گیاه است. مقدار مطلق مواد مغذی مورد نیاز گیاه با افزایش اندازه گیاه و باردهی گیاه، افزایش می یابد. یک مفهوم مهم برای درک در مورد کوددهی این است که کمبود یک عنصر غذایی ممکن است عامل محدود کننده رشد گیاه شود. حتی اگر همه عناصر دیگر به مقدار کافی تأمین شوند. جنبه دوم تغذیه شامل نسبت بهینه یا تعادل عناصر غذایی موجود در گیاه است. تعادل مواد مغذی تمایل گیاه به رشد رویشی یا زایشی (به عنوان مثال برگ و ساقه در مقابل گل و میوه) را کنترل می کند.
حفظ تعادل مناسب بین رشد رویشی و زایشی، عامل بهره وری طولانی مدت محصول است. در برخی موارد که مواد مغذی از تعادل خارج شوند، ممکن است کمبود شدید یا مسمومیت ایجاد شود. به منظور كنترل تغذیه، تولیدكنندگان باید یك روش سریع و قابل اعتماد برای نظارت بر وضعیت مواد مغذی محیط زراعی داشته باشند. تجهیزات ضروری، شامل یک هدایت سنج و یک PH متر است. برای تجزیه و تحلیل دقیق تر، تولید کنندگان باید نمونه ها را به آزمایشگاه بفرستند. رسانایی الکتریکی (EC) معمولاً شاخص خوبی برای سطح کلی مواد مغذی در محیط رشد است. pH متوسط بر در دسترس بودن مواد مغذی تأثیر می گذارد. بنابراین، با تغییر pH، تعادل مواد مغذی موجود در محصول تغییر می کند. دانستن مواد مغذی مورد نیاز برای پرورش گیاهان تنها یکی از جنبه های موفقیت در تولید محصول است. عملکرد مطلوب همچنین مستلزم آگاهی از میزان اعمال، روش و زمان استفاده، منبع مواد مغذی مورد استفاده و نحوه تأثیر عناصر توسط بستر و شرایط محیطی گلخانه است.
در این مقاله قصد داریم در مورد مواد غذایی مورد نیاز محصولات گلخانه ای صحبت کنیم. مخصوصاً کلسیم که یک عنصر ضروری برای رشد بهینه گیاهان است. پس با ما همراه باشید.
مدیریت مواد مغذی
حفظ تغذیه کافی از مهمترین جنبه های تولید محصولات گلخانه ای است. در حال حاضر بیشتر تولید کنندگان از برنامه خوراک مایع به عنوان اصلی ترین وسیله تأمین مواد مغذی گیاه استفاده می کنند. این برنامه همچنین ممکن است با کودهای دانه ریز یا کودهایی که به تدریج مواد غذایی را آزاد می کنند، به محیط رشد اضافه شود. فراوانی مصرف کود نیز روی رشد گیاه تأثیر می گذارد. در بعضی موارد تأمین مواد مغذی در دوره های اوج رشد رویشی یا تولیدمثلی مهم است. با این حال، به طور کلی پذیرفته شده است که یک خوراک ثابت (کود محلول در هر آبیاری) بهترین سیستم برای بهینه سازی رشد گیاه است. لازم است یک برنامه تغذیه مناسب برای جلوگیری از تجمع نمک های محلول در بستر رشد، در نظر گرفته شود. تعادل عناصر غذایی گیاه در تولید گیاهان قوی و کارآمد مهم است. در برخی موارد که مواد مغذی از تعادل خارج شده اند، ممکن است کمبود شدید یا مسمومیت ایجاد شود. بنابراین در نظر گرفتن منبع و مقدار کود مصرفی بسیار مهم است. از مهمترین مواردی که باید در کوددهی مورد توجه قرار گیرند در زیر آروده شده است:
- تزریق کود را قبل از هر چرخه محصول بررسی کنید تا مطمئن شوید که دقیق عمل می کنید. این کار را می توان با آزمایش هدایت الکتریکی (EC) محلول کود و مقایسه نتایج با نمودار EC تولید کننده کود انجام داد.
- همزمان با رشد گیاه، کود را با نیازهای غذایی گیاه مطابقت دهید. میزان رشد گیاه و شرایط محیطی را به عنوان بخشی از برنامه مدیریت مواد مغذی در نظر بگیرید.
- برای کاهش آلودگی آب های زیرزمینی از شستشوی زیاد خودداری کنید.
- با استفاده از پساب ها می توان از اتلاف آب آبیاری و مواد مغذی جلوگیری کرد.
- هنگام انتخاب کود، نسبت آمونیوم به نیترات-N، میزان عناصر کمیاب، محتوای کلسیم و منیزیم و اسیدیته بستر کشت را در نظر بگیرید.
- هنگام تهیه برنامه کود، دفعات استفاده و حجم محلول کود استفاده شده را در نظر بگیرید.
- هنگام استفاده از کودها، نسبت صحیح را برای محصولی که در حال کشت است انتخاب کنید و از میزان کود مناسب استفاده کنید.
انتخاب کودها
چندین کود و مخصوصا جذب کلسیم در کشت های گلخانه ای کامل از منابع تجاری برای تولید محصولات گلخانه ای در دسترس است. اینها N، P و K را در تعادل مورد نظر فراهم می کنند (مانند ۱۵-۱۶-۱۷ ، ۲۰-۲۰-۲۰ و غیره). با این حال، بسیاری از تولیدکنندگان، کودهای مختلف را از منابع مختلف مخلوط می کنند تا بهترین تعادل برای رشد گیاه را بدست آورند. انتخاب نوع کودی که باید در رژیم غذایی گنجانده شود، کلیدی برای رشد مطلوب گیاه است.
نیتروژن (N):
اغلب به عنوان مهمترین عنصر در یک برنامه غذایی گیاه، محسوب می شود. با این حال این تنها یکی از چندین عنصر اساسی برای رشد گیاه است. متداول ترین منابع N مورد استفاده در برنامه های خوراک مایع عبارتند از:
- نیترات آمونیوم
- نیترات کلسیم
- نیترات پتاسیم
به طور کلی، بیش از ۵۰ درصد از کل N موجود در گیاه نباید به شکل آمونیوم باشد.
فسفر (P):
عنصر دیگری است که در مقادیر نسبتاً زیاد برای رشد گیاه مورد نیاز است، فسفر است. با این حال، فسفر بیش از حد ممکن است سایر مواد مغذی را تثبیت کند و بنابراین برای جذب گیاه از دسترس خارج شود. فسفر به طور كلي در محلول هاي غذايي از طريق اسيد فسفريك تأمين مي شود. در بعضي موارد ممكن است سوپرفسفات در محيط رشد براي تامين آن گنجانده شود.
پتاسیم (K) یا پتاسه:
توسط گیاه به طرق مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. اما اصولاً در روابط آبی مورد نیاز است. متداول ترین منبع K در برنامه های خوراک مایع، نیترات پتاسیم است. با این حال ممکن است از منابع دیگر نیز استفاده شود. یک برنامه غذایی کامل باید مواد مغذی ثانویه و ریز مغذی ها و همچنین N، P و K (عناصر غذایی ماکرو) را در داشته باشد.
این عناصر به طور کلی شامل: کلسیم، منیزیم، گوگرد، آهن، روی، مس، منگنز، بور، مولیبدن و کلرید.
اگرچه بسیاری از اینها ممکن است ذاتاً توسط محیط در حال رشد تأمین شوند، اما برخی دیگر به برنامه های تکمیلی نیاز دارند. مواد مغذی ثانویه و ریز مغذی ها ممکن است به عنوان یک جز از یک برنامه تغذیه مایع گنجانده شوند. با این حال، بسیاری از تولیدکنندگان این موارد را از قبل به محیط رشد اضافه می کنند. آهک دولومیتی شاید رایج ترین منبع منیزیم است که در این روش استفاده می شود. همچنین چندین ترکیب تجاری از ریز مغذی ها وجود دارد که ممکن است در محیط رشد ترکیب شوند. در کنار منیزیم و گوگرد، کلسیم یکی از سه ماده مغذی ثانویه است. مانند عناصر اصلی غذایی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) این عناصر برای رشد سالم گیاه ضروری هستند. با این حال، آن ها در مقادیر کمتری مورد نیاز هستند.
عملکرد کلسیم
کلسیم (Ca) هم در تغذیه گیاه و هم در سلامت خاک نقش اساسی دارد. از نظر تغذیه گیاهی، کمبود آن می تواند در خاک های سبک و یا به شدت اسیدی، یا در شرایطی که دسترسی ریشه به کلسیم کاهش می یابد، اتفاق افتد. علائم کمبود کلسیم در گیاهان، در آزمایش بافت گیاه مشخص می شود. ممکن است کلسیم به میزان کافی در بستر کشت وجود داشته باشد ولی وجود کاتیون های دیگر در جذب کلسیم توسط گیاه، اختلال ایجاد کنند. واکنش به کمبود کلسیم می تواند در محصولات حساس در خاک های اسیدی با ظرفیت تبادل کاتیونی کم در مناطق پر باران رخ دهد.
نقش های جذب کلسیم در کشت های گلخانه ای
کلسیم (Ca) یک ماده مغذی ضروری برای گیاهان است. کلسیم علاوه بر نقش آن به عنوان یکی از عناصر مهم در تغذیه گیاه، در حفظ خواص فیزیکی خاک و اصلاح خاک های اسیدی نیز نقش دارد. کلسیم با هوادهی خوب، به حاصلخیزی خاک کمک می کند. اگر مقدار سدیم قابل تبادل (ESP) زیر ۵ درصد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک باشد، ساختار خاک و ظرفیت نگهداری آب بهبود می یابد. از آنجا که میل کلسیم نسبت به سدیم بیشتر است، افزودن کلسیم می تواند با جابجایی سدیم، ساختار خاک را بهبود بخشد. اسیدیته خاک می تواند رشد محصول را به دلیل تفاوت در میزان دسترسی به مواد مغذی، مانند سطح پایین کلسیم و منیزیم و سطح آلومینیوم قابل تبادل بیشتر، محدود کند. زیرا غلظت بالای یون های هیدروژن باعث جابجا شدن کلسیم و منیزیم (Mg) شده که می تواند در خاک های شنی شسته شود. کلسیم، به شکل پکتات کلسیم، مسئول نگه داشتن دیواره های سلولی گیاهان است. در صورت کمبود کلسیم، بافت های جدید مانند نوک ریشه، برگ های جوان و نوک ساقه ها اغلب رشد نامناسب ناشی از عدم تشکیل دیواره سلول را نشان می دهند. کلسیم همچنین در فعال سازی آنزیم های خاص و ارسال سیگنال هایی که فعالیت های سلولی خاصی را هماهنگ می کنند، نقش دارد.
کمبود کلسیم
کلسیم در گیاه متحرک نیست. بنابراین گیاه به روند تعرق متکی است که در آن ریشه گیاه محلول خاک را به خود اختصاص می دهد (که حاوی کلسیم مورد نیاز است). آن را به رشد جدید منتقل می کند و در آنجا کلسیم استفاده می شود و بخار آب اضافی از منافذ برگ خارج می شود. روزنه با انجام عمل تعرق می توانند باعث کمبود مواد غذایی شوند. قسمت هایی از گیاه که آب از خود عبور می دهند، یعنی برگ ها و میوه های جوان، قبل از بافت های دیگر کمبود کلسیم را نشان می دهند. پوسیدگی انتهای شکوفه گوجه فرنگی یک مورد از کمبود کلسیم است. اگر مقادیر محلول کود از ۴۰- ۶۰ ppm کمتر باشد و یا سطح پتاسیم، منیزیم یا سدیم بیش از حد باشد، کمبود کلسیم ایجاد می شود. سمیت کلسیم به ندرت اتفاق می افتد. مقادیر بالای کلسیم می تواند با جذب منیزیم و پتاسیم رقابت کند و باعث کمبود آن ها شود.
منبع کلسیم
همه کودها حاوی کلسیم نیستند، مانند کودهایی که دارای درصد قابل توجهی فسفر هستند. بنابراین خواندن برچسب کودها بسیار مهم است. برخی از کودها درصد کلسیم و منیزیم را در تجزیه و تحلیل کود ذکر می کنند. بیشتر کودهای حاوی کلسیم با نیترات کلسیم فرموله می شوند. به خاطر داشته باشید که نیترات کلسیم به طور بالقوه اساسی است. به این معنی که باعث افزایش PH محیط رشد می شود مگر اینکه اسید تزریق شود یا از کودهای اسیدی استفاده شود. علاوه لر کودها، تمام منابع آب نیز مقداری کلسیم دارند. به عنوان یک قاعده کلی، آبی که از چاه های عمیق یا بیشتر مناطق غیر ساحلی می آید دارای کلسیم کافی برای رشد طبیعی محصولات است. در حالی که آب یک چاه کم عمق، یک منطقه ساحلی، باران، دریاچه، رودخانه یا حوضچه به طور کلی دارای سطح کلسیم کافی نیست. صرف نظر از این، بهتر است آب خود را آزمایش کنید تا بررسی کنید آیا آب شما کلسیم کافی دارد یا خیر. اگر میزان کلسیم در آب ۴۰-۶۰ ppm یا بیشتر باشد، پس نیازی به استفاده از کودی که کلسیم را تأمین می کند، نیست.
کودهای آلی
علاوه بر کودهای شیمیایی، برخی از تولیدکنندگان به ویژه تولید کنندگان سبزیجات گلخانه ای علاقه مند به استفاده از کودهای آلی هستند. کودهای آلی را می توان به بستر کشت، قبل از کاشت استفاده کرد تا مواد مغذی، به تدریج آزاد شوند و در دسترس گیاه قرار گیرند. ترکیب کودهای فله مانند خون خشک، پودر استخوان و سنگ فسفات قبل از کاشت، در مقایسه با کودهای محلول در آب، تغذیه گیاهان را کنترل می کند. محیط در حال رشد نیز نقش مهمی در مدیریت مواد مغذی آلی دارد. بسیاری از مواد فله ای آلی را می توان در مخلوط در حال رشد قبل از کاشت ترکیب کرد تا مواد مغذی را تأمین کند. میزان کارآیی این مواد به تجزیه و تحلیل مواد مغذی، مقدار اضافه شده و نیاز گیاه بستگی دارد. چالش هنگام استفاده از این مواد کودی میزان آزاد شدن مواد مغذی و چگونگی مطابقت با مواد مغذی مورد نیاز گیاهان است. نیتروژن به احتمال زیاد عنصر کمبود در تولید “سنتی” و ارگانیک است. در بیشتر کودهای شیمیایی N بلافاصله در دسترس است، اما در اکثر منابع آلی به کندی در اختیار گیاه قرار می گیرد. N در مواد آلی از مولکول های پیچیده مانند پروتئین آزاد می شود، اما قبل از جذب توسط گیاهان باید به یون های آمونیوم و نیترات تبدیل شود. این روند طبیعی است و به دلیل فعالیت تعدادی از گونه های باکتریایی که در اکثر محیط های کشت یافت می شود، رخ می دهد. این فرایند می تواند غیر قابل پیش بینی باشد و مهم است که مخلوط به خوبی هوادهی شود و در غیر این صورت از میکروارگانیسم های فعال پشتیبانی کند. ممکن است لازم باشد پس از کاشت از کود محلول استفاده شود تا سطح مواد مغذی موجود در گیاه افزایش یابد. اینجاست که کودهای مایع مانند امولسیون ماهی اهمیت پیدا می کنند.
نتیجه گیری
روش اصلی تأمین مواد مغذی به محصولات گلخانه ای با استفاده از برنامه خوراک مایع است. این می تواند با افزودن عناصر ثانویه و ریزمغذی ها به محیط رشد تکمیل شود. برنامه های منظم، مقادیر مطلوب مواد مغذی را برای جذب گیاه تأمین می کنند. با این حال سطح تغذیه باید بر اساس وجود نمک های محلول باشد. از کودهای کامل حاوی N، P و K در نسبت های مطلوب ممکن است برای محصولات گلخانه ای استفاده شود و یا کودها را می توان به صورت سفارشی مخلوط کرد تا نیاز گیاه را تأمین کند.