سمپاشی خیار گلخانه ایی

خیار Cucumis sativus گیاه یکساله از خانواده Cucurbitaceae است که بخاطر میوه، آن را پرورش می دهند. از خیار به عنوان یک سبزی تازه استفاده می شود. برای توسعه بهینه نیاز به شرایط گرم و خشک دارد و در دمای ۳۰ درجه سانتیگراد بهترین رشد و نمو خود را دارد. خیار اگر در خاک حاصلخیز و زهکشی خوب و غنی از مواد آلی و با pH بین ۶٫۵ تا ۷٫۵ رشد کند بهترین عملکرد را خواهد داشت. علاوه بر مطالب فوق خیار گلخانه نسبت به سرما بسیار حساس است و به دلیل سیستم ریشه کم عمقی که دارد، باید از نور و رطوبت کافی خاک برخوردار شود. بنابراین محیط گلخانه یک محیط ایده آل برای رشد خیار محسوب می شود. اما گلخانه ها علاوه بر اینکه محیط مناسبی را برای رشد گیاهان فراهم می کنند، بستری مناسبی برای رشد و گسترش آفات و بیماری ها هم محیا می کند. رطوبت بالا و فضای محدود گلخانه، محیط مناسبی برای رشد انواع آفات و بیماری ها ایجاد می کند. در این مقاله ما بصورت خلاصه مهمترین آفات خیار گلخانه و همچنین بیماری های این گیاه و راه های مبارزه با هر یک از آن ها را بیان می کنیم.

آفات خیار گلخانه ای

• شته‌ها

حشراتی کوچک با بدنی نرم و گلابی شکل به رنگ زرد یا سبز که به گیاهان زیادی حمله می‌کنند. در شرایط گلخانه‌ای به دلیل مساعد بودن آب، دما و رطوبت به سرعت زیاد می‌شوند. شته جالیز که خیار و گوجه گلخانه ای را میزبان قرار می دهد، باعث پیچیده شدن برگ ها و ریزش گل ها و با مکیدن شیره گیاه باعث متوقف شدن رشد گیاه می شود. با ترشح موادی به نام عسلک محیط مناسبی برای رشد قارچ ها و انتقال ویروس های بیماریزا فراهم می کند. سمپاشی خیار با سموم دیکلروس (ددواپ) و پی متروزین جهت از بین بردن شته مفید است.

• تریپس خیار

از دیگر آفات خیار گلخانه ای، تریپس ها هستند که مانند شته ها، حشرات کوچک مکنده اند و از شیره گیاهان زینتی و جالیزی تغذیه می‌کنند. این آفت باعث پیچیده شدن برگ، پژمردگی، ضعف، تغییر رنگ برگ‌ها، ایجاد لکه‌های نقره‌ای، زرد و قهوه‌ای، انتقال ویروس‌ها و بدشکل شدن میوه می‌شود. سمپاشی با استفاده از سموم دیکلروس (ددواپ) و مالاتیون برای کنترل این آفت، توصیه می شود.

• مگس‌هاي مينوز (Leaf miners)

مگس مینوز سبزیجات یکی از مهمترین آفات خیار گلخانه ای است. لارو این حشره درون برگ گوجه‌فرنگی، خیار و گیاهان زینتی، دالان‌هایی ایجاد می‌کند که باعث کاهش تولید و انتقال ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌های بیماریزا می‌شود. کنترل مگس مینوز در خیار با استفاده از روش های بیولوژیک با حشراتی مانند زنبورهای پارازیتوئید و استفاده از سمومی مانند تریگارد و آزادیراختین امکانپذیر است.

• سفید بالک‌های خیار

سفید بالک‌ها هم از جمله آفات خیار گلخانه ای هستند که مانند شته ها از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. ترشحات چسبناکی روی گیاه تولید می‌کنند که باعث رشد قارچ‌‌های فوماژین می‌شود. سموم مناسب برای کنترل سفید بالک ها، آزادیراختین (نیمارین) و پیرترین در گلخانه هستند. همچنین از سم افوریا (تیامتوکسام + لامباداسای هالوترین) هم می‌توان استفاده کرد.

• کنه تارتن

یکی از خطرناک ترین آفات مزارع و گلخانه‌ها محسوب می شوند که مهمترین آن ها کنه دو نقطه‌ای و کنه ترکستانی است. در تابستان به رنگ زرد یا زرد مایل به سبز و در پاییز و اوایل بهار به رنگ نارنجی مایل به قرمز دیده می‌شوند. حذف بوته های آلوده و آبپاشی به شکل مه پاشی دوبار در روز، بسیار موثر است. در صورت شدت یافتن آفت، از سمومی مانند آبامکتین (ورمتیک)، دانیتول و اوبرون می‌توان استفاده کرد.

بیماری‌های خیار گلخانه ای

• پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه

بطور کلی عامل پوسیدگی ها، قارچ هایی مانند فیتوفتورا، فوزاریوم و پیتیوم هستند. این بیماری در هر سنی باعث زردی، ضعیف شدن و نهایتاً مرگ گیاه می شود. ضدعفونی کردن خاک و بذور با قارچکش و استفاده از محلول متالاکسیل یا پریکور بعد از کاشت برای از بین بردن این قارچ بسیار موثر است.

• پوسیدگی ریشه

از دیگر بیماری های خیار گلخانه ای پوسیدگی ریشه است که توسط قارچ‌های خاکزی مانند فوزاریوم، رایزوکتونیا، ورتیسلیوم ایجاد می شود. از علائم این بیماری، می توان به نرم و باریک شدن محل آلودگی و مرگ ناگهانی بوته های شاداب اشاره کرد که اصطلاحاً به آن سبز خشک می گویند. کنترل بیماری پوسیدگی ریشه با رعايت بهداشت گلخانه، حذف بقاياي گياهی، كاشت ارقام مقاوم و ضدعفوني خاك توسط آفتابدهي یا سموم شيميايي امکان پذیر است.

• سفیدک پودری خیار

سفيدك پودري كدوئيان از بيماري هاي مهم جالیز، باعث کاهش تعداد و اندازه میوه می‌شود. علائم بیماری به شکل پوشش پنبه اي سفيد تا خاكستري رنگ است که سطح و يا پشت برگ ها، ساقه و بوته‌ها را می‌پوشاند. نهایتاً منجر به خشک شدن و ریزش برگ ها می شود. از جمله سموم موثر در کنترل سفیدک پودری خیار، می توان قارچکش هایی مانند استروبی و تتراکونازول (دومارک) را نام برد.

• سفیدک داخلی خیار

سفیدک داخلی خیار که به سرخک هم معروف است از جمله بیماری های خیار گلخانه ای محسوب می شود. این بیماری بخصوص در رطوبت زیاد و زیر پلاستیک شایع است. علائم بیماری در برگ های بالغ به صورت لکه‌های زردرنگ و قهوه‌ای با شکل هندسی منظم در اطراف رگبرگ‌ها نمایان می‌شود.
استفاده از قارچکش‌هایی مانند اکوویشن پرو، اکسی کلرور مس، بردوفیکس و محلولپاشی با اینفینیتو می تواند این بیماری را کنترل کند.

• نماتد مولد گره ریشه در خیار

نماتد Meloidogyne عامل این بیماری در گونه‌های مختلف است. علائم بیماری ابتدا به شکل ضعف در اندام‌های هوایی و از بین رفتن تدریجی گیاه نمایان می شود. در روی ریشه هم گره‌هایی به نام گال ایجاد می‌شود. ریشه کم رشد بوده و مورد حمله قارچ‌ها و باکتری‌های دیگر هم قرار می‌گیرد. از جمله راه های کنترل این نماتد می توان به استفاده از متام سدیم ۱۰۰ میلی لیتر در هر متر مربع، نماکور، نماگون (۵ گرم در متر مربع)، بازآمید و آبامکتین اشاره کرد.

• بیماری موزاییک خیار (CMV)

یکی از مهم ترین بیماری‌های خیار گلخانه ای است که عامل ویروسی دارد. علائم به شکل لکه های سبز تیره و روشن به شکل موزاییک، زردشدگی عمومی، کوتولگی، نخی شدن و سیاه شدن موضعی برگ ها آشکار می شود. تناوب زراعی دو ساله، استفاده از ارقام مقام و بذور عاری از ویروس و از بین بردن حشرات ناقل بیماری در کنترل این ویروس نقش مهمی ایفا می کند.

کلمات کلیدی: ( بیماری های خیار گلخانه ، آفات خیار گلخانه ، خیار گلخانه )