مبارزه با بیماری های قارچی پیاز

انواع بیماری های قارچی پیاز و گیاهان هم خانواده آن مثل سیر تأثیر می گذارد. بیشتر این بیماری ها توسط قارچ ها یا باکتری ها ایجاد می شوند. این بیماری ها به دلیل اختلالات ناشی از هوای نامطلوب، آلاینده های هوا، شرایط خاک، عدم تعادل مواد مغذی و استفاده از سموم کنترل آفات، ایجاد می شود. گاهی اوقات چندین بیماری همزمان ممکن است پیاز را درگیر کند.
تشخيص دقيق بيماري بخش مهمي از برنامه مديريت تلفيق آفات (IPM) است. مهم است كه بيماري هاي پياز در مراحل اوليه تشخیص داده شوند تا راهكارهاي مديريتي مؤثري انجام شود. نظارت دقیق و منظم از محصول می تواند این اطلاعات به موقع را فراهم کند. دانش در زمینه و تاریخ کشت همچنین می تواند سرنخ های ارزشمندی را برای شناسایی بیماری ها فراهم سازد. زیرا بعضی از بیماری ها سالانه عود می کنند، در حالی که برخی دیگر غیرقابل پیش بینی هستند. آزمایش خاک برای pH، سطح نمک و در دسترس بودن مواد مغذی نیز یک راهکار ارزشمند برای تشخیص بیماری است.
در این مقاله قصد داریم انواع بیماری های قارچی پیاز ، عوامل ایجادکننده بیماری و روش های کنترل آن ها را مورد بررسی قرار دهیم.

 بیماری های قارچی پیاز و اختلالات آن

• بیماری بوته میری یا Damping-Off

عامل بیماری بوته میری ناشی از قارچ هایی همچون فوزاریوم، پیتیوم و رایزوکتونیا و … است. بوته میری به دو صورت اتفاق می افتد:

۱) مرگ گیاهچه قبل از خروج جوانه از خاک: در این حالت بذرهای کاشته شده در خاک ممکن است قبل از جوانه زنی پوسیده شوند و از بین بروند.
۲) مرگ گیاهچه پس از سبز شدن: در این حالت در محل طوقه پوسیدگی ایجاد می شود و منجر به خم شدن و در نهایت افتادن و از بین رفتن گیاه می شود.

کنترل بیماری:

– جلوگیری از فشرده شدن خاک
– زهکشی خاک جهت تهویه مناسب خاک و اجتناب از دوره های آبیاری بلند مدت
– کشت سطحی در خاک خشک و سپس آبیاری آن
– استفاده از بذرهای با کیفیت بالا و ضدعفونی شده
– کنترل رطوبت و دمای گلخانه
– ضدعفونی و استریل کردن خاک بوسیله متیل بروماید و یا بخار آب و انرژی خورشیدی
– حذف بوته های آلوده و ضدعفونی محل بوته با قارچکش

سیاهک پیاز یا Onion Smut

سیاهک پیاز در اثر قارچ Urocystis cepulae ایجاد می شود. معمولاً گیاهان آلوده به بیماری ۶ هفته بعد از ظهور علایم از بین می‌روند. لکه‌های سیاه رنگ بر روی برگ ها در نواحی طوقه گیاه ظاهر می‌شود. در گیاهان بزرگتر و مسن‌تر به صورت لکه هایی بر روی برگ ظاهر می‌شود. در صورت تشدید بیماری برگ از ناحیه لکه رو به پایین خم می شود و در نهایت می‌افتد. این عامل بیماری می‌تواند روی برگ‌ها، غلاف ها و یا غده پیاز نیز ایجاد خسارت کند.
روی برگ‌های آلوده، پودرهای تیره رنگ ایجاد می‌شود که در صورت توسعه از برگی به برگ دیگر انتقال می‌یابد. لکه ها در ابتدا در برگ های جوان ظاهر شده و سپس به قسمت های دیگر گیاه سرایت می کند. ظاهر برگ‌های بیمار غیر نرمال بوده و پیچ‌خورده می‌شوند. در نهایت گیاهان آلوده به شدت کوتوله شده و به تدریج می‌میرند.
کاشت بذر پیاز بیش از حد عمیق نیز باعث آلودگی بیشتر آنها می شود. اسپورهای این قارچ سال ها در خاک زنده می مانند و حتی چرخش طولانی مدت محصول نیز نمی تواند باعث کاهش بیماری شود. ضدعفونی بذر می تواند تلفات ناشی از بیماری را کاهش دهد و از گسترش بیماری جلوگیری کند. این بیماری زمانی منتقل می شود که خاک آلوده یا پیازهای آلوده به مناطق سالم منتقل شوند.

کنترل بیماری:

– ضدعفونی بذر با قارچ کش
– کشت بذر در خزانه با بستر سالم و تولید گیاهچه های قوی در مراحل اولیه رشد
– استفاده از ارقام مقاوم
– رعایت تناوب زراعی

پوسیدگی خاکستری پیاز یا Botrytis Leaf Blight

پوسیدگی خاکستری پیاز یک بیماری بسیار شایع است که توسط قارچ Botrytis squamosa ایجاد می شود. بیماری بیشتر از ناحیه طوقه شروع می شود و به ندرت در سایر قسمت‌های پیاز دیده می‌شود. غالباً در فصل بهار اگر هوا گرم و مرطوب باشد، بوته‌های پیاز و سیر در مزرعه از ناحیه طوقه پوسیده می شوند و پس از چند روز بوته زرد شده و از بین می‌روند.
بافت‌های آلوده به نظر فرورفته بوده و بیماری به تدریج به قسمت‌های سالم پیشروی می‌نماید. در برش پیازهای پوسیده، بافت مورد حمله، خیس خورده به نظر می‌رسد. بعد از مدتی در قسمت آلوده و فرو رفته یک طبقه نمدی خاکستری رنگ که اجتماعی از میسلیوم‌های قارچی است تشکیل می‌شود.

کنترل بیماری:

– رعایت بهداشت و حذف منابع آلوده
– استفاده از بذر سالم و ضدعفونی شده
– تناوب با صیفی جات، کاهو، کرفس و غلات
– خودداری از آبیاری مزرعه حداقل سه هفته قبل از برداشت
– جلوگیری از زخم شدن غده های پیاز در موقع برداشت
– برداشت پیاز پس از رسیدن کامل برگ‌ها
– برداشت پیاز با برگ و حذف برگ‌ها پس از خروج از خاک
– خشک کردن پیاز قبل از انبار ( ۲ روز در دمای ۳۵-۳۰ درجه سانتیگراد)
– نگهداری پیازها در انبارهای خشک با تهویه مناسب
– خودداری از کشت پیاز سفید به علت حساس بودن به بیماری
– استفاده از ارقام مقاوم مثل پیازهای رنگی (طلایی و قرمز)
– سمپاشی با دی تیوکاربامات‌ها

سفیدک دروغین پیاز یا Downy Mildew

عامل بیماری سفیدک دروغین یا داخلی پیاز قارچ Peronospora destructor است. باد، باران و آبیاری بارانی باعث جابجایی عامل بیماری می شود. شرایط آب و هوایی مرطوب و محدوده دمای ١٧ الی ٢۰ درجه سانتی گراد تاثیر زیادی در رشد عامل بیماری دارد.
علائم در ابتدا به صورت لکه‌های کلروتیک کوچک در برگ‌های پیر و سپس در برگ‌های جوانتر ظاهر می‌گردد. هنگامی که سطوح برگ برای مدت طولانی مرطوب می‌ماند، لکه‌ها به زیر برگ ها نیز توسعه می‌یابند. در محیط های مرطوب، اسپورهای قارچ در پایین برگ قابل مشاهده هستند. لکه‌ها در نهایت نکروزه شده و ممکن است تا خشک شدن کامل برگ ادامه یابد. در صورت عدم حذف بخش‌های آلوده از مزرعه یا گلخانه و همچنین وجود فقر عناصر غذایی، این بیماری تشدید می‌گردد.

کنترل بیماری:

– رعایت فاصله مناسب بین بوته ها و عدم کشت متراکم
– استفاده از ارقام مقاوم به بیماری
– اعمال سمپاشی قبل از شیوع بیماری
– تناوب زراعی سه الی چهار ساله با گیاهان غیر میزبان
– کاشت در زمین با زهکش مناسب
– کاهش تراکم بین بوته ها
– جمع آوری و انهدام بقایای گیاهی

لکه ارغوانی یا Purple Blotch

لکه ارغوانی در اثر قارچ Alternaria porri ایجاد می شود و اغلب در برگ هایی ظاهر می شود که قبلاً توسط بیماری های دیگر یا عوامل محیطی آسیب دیده اند. علائم اولیه بیماری لکه های کوچک روی برگ، بصورت آبسوخته با مرکزی سفید نمایان می شوند. اندازه تقریبی لکه های برگی بین یک الی سه سانتی متر می باشد. با توسعه بیماری لکه ها به رنگ بنفش در می آیند و اطراف این لکه های بیضی شکل، توسط لایه ای زردرنگ احاطه می شود. در نهایت برگ های آلوده زرد و پژمرده می شوند.

کنترل بیماری:

– استفاده از آبیاری قطره ای
– تناوب زراعی سه الی چهار ساله با گیاهان غیرمیزبان
– کاهش تراکم بین بوته ها
– مبارزه با آفات به خصوص تریپس
– جمع آوری و انهدام بقایای گیاهی بعد از برداشت
– استفاده از سم بردوفیکس

ریشه صورتی یا Pink Root

ریشه صورتی توسط قارچ خاکزی Phoma terrestris ایجاد می شود و در بسیاری از خاک ها وجود دارد. این بیماری باعث کاهش رشد گیاه می شود و پیازها، بازارپسندی خود را از دست می دهند. برگ اولیه از راس، زردرنگ شده که به سمت پائین ادامه می‌یابد و نهایتاً به رنگ بنفش در می‌آیند. پیاز آلوده زودتر بالغ شده و به راحتی از خاک بیرون می آید. گیاه آلوده مرتب ریشه‌زایی می کند و ریشه ها صورتی و بعد از مدتی قرمز و قهوه ای می‌شوند.
این بیماری به راحتی تشخیص داده می شود. زیرا ریشه ها هنگام آلوده شدن به رنگ صورتی یا قرمز تبدیل می شوند. در موارد شدید، ریشه ها ممکن است از بین بروند و گیاهان ضعیف تولید شود، به خصوص در مناطق خشک تر مزرعه.

کنترل بیماری

– رعایت تناوب زراعی به خصوص با گندم و جو
– پرهیز از کشت مکرر پیاز و گیاهان هم خانواده آن شامل تره، سیر
– پرهیز از کشت پیاز در مزارعی که قبل از آن به کشت یونجه اختصاص داده شده است.
– پرهیز از کشت غده‌های آلوده جهت تولید بذر در مزارع سالم
– ضدعفونی کردن خاک

پوسیدگی ریشه و طبق پیاز یا Root rot and basal rot

عامل این بیماری قارچ Fusarium oxysporum و F. solani است. در اوایل بهار نوک برگ‌ها زرد و بوته‌های آلوده پژمرده می‌شوند. زردی برگ ها توسعه یافته و به سمت پایین پیشروی می کند. بعد از تشکیل غده پیاز، این قارچ باعث پوسیدگی ریشه و پوکی و له شدن غده پیاز می‌شود. ریشه ها قهوه‌ای، صورتی یا بنفش رنگ می‌شوند. در نهایت منجر به بوته میری می شود و خسارت زیادی به محصول وارد می کند.

کنترل بیماری:

• رعابت تناوب طولانی مدت مخصوصاً با یونجه
• عدم استفاده زیاد از کود ازته
• مبارزه با حشرات خاکزی به منظور جلوگیری از ایجاد زخم
• ضدعفونی نشاء با قارچ‌کش
• دقت در هنگام برداشت و انبار کردن (نگهداری در صفر درجه سانتیگراد یا رطوبت ۷۰-۶۰)
• استفاده از قارچ‌کش هایی مانند کاربندازیم یا فوزار همراه آبیاری