(عناصر ماکرو و میکرو – عنصر نیتروژن – عنصر پتاسیم – عنصر فسفر – عنصر کلسیم)
نقش عناصر معدنی در رشد گیاهان
تمامی موجودات زنده برای رشد و نمو و جهت تکمیل چرخه ی زندگی خود به مواد غذایی و مواد معدنی نیاز دارند. گیاهان از طریق سه منبع عناصر غذایی مورد نیاز خود را تامین می نمایند:
- هوا
- آب
- خاک
گیاهان اکسیژن و هیدروژن مورد نیاز خود را به شکل بخار آب و همچنین گاز اکسیژن موجود در هوا تامین می کنند. خاک منبع اصلی تامین کننده ی عناصر معدنی و مواد غذایی برای گیاهان می باشد.
هر بافت گیاهی به به مقادیر متفاوتی از مواد معدنی نیاز دارد.
عناصر ماکرو و میکرو
به طور کلی عناصر مورد نیاز گیاهان در دو گروه کلی عنصر پر مصرف یا ماکرو و عناصر کم مصرف یا میکرو (عناصر ماکرو و میکرو) قرار می گیرند. هر کدام از این عناصر دارای اهمیت خاصی هستند که بسته به نیاز گیاه میزان مصرف آنها متفاوت می باشد. به طور کلی عناصر معدنی مورد نیاز گیاه شامل ۱۶ عنصر می باشند.
عناصر ماکرو و میکرو
عناصر ماکرو یا پر مصرف به عناصری گفته می شود که گیاه نیاز بیشتری به این عناصر نسبت به دیگر عناصر دارد. عناصر پر مصرف شامل دو دسته عناصر اولیه و ثانویه می شوند. عناصر اولیه شامل سه عنصر
- نیتروژن
- فسفر
- پتاسیم
می باشند. عناصر ثانویه شامل
- منیزیم
- کلسیم
- گوگرد
می باشند.
عناصر میکرو یا کم مصرف به عناصری گفته می شود که گیاه نیاز کمتری نسبت به عناصر ماکرو به آنها دارد.این عناصر شامل عناصر
- آهن
- روی
- منگنز
- مس
- مولیبدن
- بور
- کلر
می شود.
به طور کلی باید به این نکته توجه داشت که برخی عناصر امکان دارد در خاک موجود باشند ولی قابلیت جذب نداشته باشند.
در کل برخی عناصر مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم که به آنها عناصر متحرک گفته می شود به راحتی از برگ های پایینی به برگ های بالایی منتقل می گردند. بنابراین علائم کمبود این عناصر بیشتر در برگ های پایینی دیده می شود. از طرف دیگر کمبود عناصری مانند کلسیم، آهن و بور که به آنها عناصر غیر متحرک گفته می شود در برگ های جوان تر دیده می شود.
عنصر نیتروژن
عنصر نیتروژن ۱ تا ۴ درصد از ماده خشک گیاهی شامل می گردد. این عنصر به دو فرم نیترات و آمونیوم توسط ریشه گیاه جذب می گردد. نقش عنصر نیتروژن در گیاه به صورت زیر می باشد:
- تولید مواد نشاسته ای (کربوهیدرات)
- رشد رویشی و افزایش سبزینگی گیاه
- تولید پروتئین و کلروفیل
- درشت شدن محصول و افزایش عملکرد
علائم کمبود عنصر نیتروژن
علائم کمبود عنصر نیتروژن در گیاه به صورت زیر می باشد:
- رنگ پریدگی و تغییر رنگ برگ ها و میوه
- کوچک ماندن گل ها و در نهایت ریزش آنها
- پیر شدن و در نهایت ریزش برگ های پایینی
- کاهش و یا توقف رشد رویشی و تولید میوه
- باریک شدن و تیره شدن ساقه ها
- علائم بیش بود نیتروژن
علائم بیش بود عنصر نیتروژن در گیاه به صورت زیر می باشد:
- تیره شدن گیاه به رنگ سبز مایل به آبی
- آبدار شدن بافت ها و درنتیجه کاهش مقاومت گیاه نسبت به آفات و بیماری ها و خوابیدگی گیاه
- رشد رویشی بیش از اندازه گیاه
عنصر فسفر
عنصر فسفر ۱/۰ تا ۴/۰ درصد از ماده خشک گیاه را تشکیل می دهد. به طور کلی بیشترین نیاز گیاه در مراحل اولیه رشد و همچنین در زمان تشکیل میوه و بذر می باشد. نقش عنصر فسفر در گیاه به صورت زیر می باشد:
- ریشه زایی
- انتقال انرژی و انجام عمل فتوسنتز
- انتقال کربوهیدرات و افزایش مواد ذخیره ای
- تاثیر در عمل لقاح و در نتیجه تشکیل میوه
- تاثیر در رنگ، درشتی و زودرسی محصول
علائم کمبود عنصر فسفر
علائم کمبود عنصر فسفر در گیاه به صورت زیر می باشد:
- تیره شدن برگ ها و تغییر به رنگ ارغوانی و بنفش
- کاهش رشد ریشه، ساقه و در نتیجه کاهش رشد گیاه
- کوچک شدن برگ های جوان و همچنین ایجاد لکه قهوه ای کوچک (نکروز) روی برگ های مسن در امتداد رگبرگ وگسترش آن
- نامناسب شدن رنگ میوه و کاهش کیفیت محصول
علائم بیش بود عنصر فسفر
علائم بیش بود فسفر در گیاه سبب موارد زیر می گردد:
- ظاهر گیاه شبیه کمبود روی، آهن یا منگنز می گردد
- جلوگیری از جذب کلسیم و نمایان شدن کمبود کلسیم در گیاه
عنصر پتاسیم
عنصر پتاسیم ۱ تا ۴ درصد ماده خشک گیاه را تشکیل می دهد. نقش پتاسیم در گیاه به صورت زیر می باشد:
- نقش در ساخت کربوهیدرات و پروتئین
- بهبود رژیم آبی گیاه و افزایش تحمل گیاه به خشکی، یخ زدگی و شوری
- افزایش مقاومت گیاه به بیماریها
- خوش طعم شدن و درخشان شدن میوه
علائم کمبود عنصر پتاسیم
علائم کمبود عنصر پتاسیم در گیاه به صورت زیر می باشد:
- کوتاه شدن فاصله میانگره ها
- رنگ پریدگی، زردی و در نهایت خشک شدن حاشیه برگ های مسن
- کاهش رشد گیاه
عنصر کلسیم
نقش عنصر کلسیم در گیاه به صورت زیر می باشد:
- تقسیم سلولی
- رشد ریشه
- جزء ساختمانی دیواره سلولی و نقش در مقاومت گیاه به آفات و بیمار ها
علائم کمبود عنصر کلسیم
علائم کمبود عنصر کلسیم در گیاه به صورت زیر می باشد:
- سفید شدن نوک برگ های جوان و جمع شدن آنها
- توقف رشد گیاه
- کوچک ماندن فاصله میان گره ها
- عقیم شدن گل ها
- کاهش رشد ریشه
- ریز شدن و بی مزه شدن میوه
علائم بیش بود عنصر کلسیم
بیش بود عنصر کلسیم بیشتر باعث ظهور کمبود منیزیم و پتاسیم می گردد.
عنصر گوگرد
نقش گوگرد در گیاه به صورت زیر می باشد:
- تنظیم ساخت قند در گیاه
- نقش در تولید کلروفیل
- رشد گیاه
علائم کمبود گوگرد
علائم کمبود گوگرد در گیاه بیشتر به صورت زردی برگ های جوان و ضعیف شدن ساقه ها می باشد.
علائم بیش بود گوگرد
علائم بیش بود گوگرد در گیاه به صورت پیری زودهنگام برگ ها نمایان می گردد.
عنصر منیزیم
نقش منیریم در گیاه به صورت زیر می باشد:
- جزء مرکزی کلروفیل
- انتقال انرژی و نقش در فعالیت های آنزیمی
- کمک به جذب فسفر در گیاه
علائم کمبود منیزیم
علائم کمبود منیزیم در گیاه به صورت زردی بین رگبرگی برگ های مسن می باشد.
علائم بیش بود منیزیم
علائم بیش بود منیزیم در گیاه به صورت علائم کمبود کلسیم و پتاسیم نمایان می شود.
عنصر روی
- نقش عنصر روی در گیاه به صورت زیر می باشد:
- نقش در عمل لقاح
- نقش در ساخت و تجزیه پروتئین در گیاه
- نقش کاتالیزوری، فعال کننده و یا ساختمانی در بسیاری از سیستم های آنزیمی گیاه
علائم کمبود روی
علائم کمبود روی در گیاه به صورت زیر می باشد:
- زردی بین رگبرگی در برگ های جوان
- کوتولگی و کاهش فاصله بین گره ها
- پیچیدگی حاشیه برگ ها
عنصر بور
نقش عنصر بور در گیاه به صورت زیر می باشد:
- ساخت دیواره سلولی
- حرکت قند در گیاه
- تقسیم سلولی و ساخت برخی از اسیدهای آمینه
- کمک به رشد راس گیاه
- کمک به تشکیل میوه
علائم کمبود بور
علائم کمبود بور در گیاه به صورت زیر می باشد:
- کاهش رشد و فاصله میانگره ها
- زردی و خشک شدن گل ها
- بدشکلی میوه
علائم بیش بود بور
علائم بیش بود بور در گیاه به صورت زیر می باشد:
- قهوه ای شدن نوک ریشه و برگ ها
- مسمومیت شدید گیاه
- تغییر رنگ گیاه و توقف رشد و در نهایت مرگ گیاه
عنصر آهن
عنصر آهن به عنوان یک عنصر ضروری برای رشد گیاه نقش زیادی در رنگ برگ ها و شادابی آنها دارد.
علائم کمبود آهن
علائم کمبود آهن به صورت زردی بین رگبرگی شروع و به تدریج به صورت زرد شدن تمام برگ می باشد.
علائم بیش بود آهن
علائم مسمومیت آهن به صورت کمبود منگنز نمایان می گردد.
عنصر منگنز
نقش عنصر منگنز در گیاه به صورت زیر می باشد:
- تنظیم انرژی در فرآیند فتوسنتز
- تنظیم سطح هورمون اکسین در گیاه
علائم کمبود منگنز
علائم کمبود منگنز در گیاه مانند کمبود آهن به صورت زرد شدن بین رگبرگ ها بوده و علاوه برآن عدم رشد جوانه ها و زرد شدن و پژمردگی آنها می باشد.
علائم بیش بود منگنز
علائم بیش بود منگنز به صورت ایجاد لکه های زرد و سبز کمرنگ بین رگبرگ برگهای ابتدایی و همچنین ایجاد نقاط ارغوانی بر روی ساقه می باشد.
عنصر مس
مس نقش مهمی در ساخت قند برای رشد در مراحل رشد رویشی گیاه دارد. علاوه بر آن، مس بر روی گلدهی و تشکیل میوه نیز تاثیرگذار می باشد.
علائم کمبود مس
کمبود مس در گیاه به صورت مرگ جوانه انتهایی و همچنین به صورت ترشح صمغ از پوست و میوه می باشد.
عنصر مولیبدن
مولیبدن نقش زیادی در تولید آنزیم های مربوط به مصرف نیتروژن در گیاه و همچنین تبدیل نیتراتها به اسیدهای آمینه دارد.
علائم کمبود مولیبدن
کمبود مولیبدن در گیاه شبیه به کمبود نیتروژن و آهن بوده و در گیاهان خانواده چلیپاییان به صورت ایجاد لکه های زرد در حاشیه برگ ها می باشد.
عنصر کلر
کلر نقش زیادی در عمل فتوسنتز و انتقال الکترون ها از آب به کلروفیل دارد.
علائم بیش بود کلر
به طورکلی میزان کلر در خاک به مقدار کافی می باشدو علائم بیش بود کلر به صورت سوختگی برگ ها د درختان میوه و ضخیم شدن و لوله ای شدن برگ ها در گوجه و تنباکو می باشد.
کودهای تامین کننده عناصر برای گیاه به صورت زیر می باشد:
- کودهای تامین کننده نیتروژن:
- کود اوره
- کود نیترات آمونیوم (۰-۰-۳۴)
- کود سولفات آمونیوم ( دارای ۲۱ درصد نیتروژن و ۲۴ درصد گوگرد)
- کود نیترات کلسیم
- کود نیترات پتاسیم (۵۴-۰-۱۰)
- کودهای NPK (20-20-20 و ۱۰-۱۰-۳۰)
- کودهای تامین کننده فسفر:
- کود دی آمونیوم فسفات
- کود اوره فسفات (P44)
- کود سوپرفسات ساده و تریپل
- کود مونو پتاسیم فسفات (۳۴-۵۲-۰)
- کود فسفیت پتاسیم
- کود های NPK (10-52-10)
- کودهای تامین کننده عنصر پتاسیم:
- کود سولفات پتاسیم (۵۰-۰-۰)
- کود نیترات پتاسیم (۵۴-۰-۱۰)
- کود مونو پتاسیم فسفات (۳۴-۵۲-۰)
- کود فسفیت پتاسیم
- کودهای NPK (36-12-12 و ۳۰-۵-۱۵ و ۴۳-۰-۱۲)
- کودهای تامین کننده کلسیم:
- کود نیترات کلسیم
- کلات های کلسیم
- کودهای تامین کننده منیزیم:
- کود سولفات منیزیم
- کود نیترات منیزیم
- کودهای تامین کننده آهن:
- کود سولفات آهن
- کلات های آهن به فرم های EDTA (محلول پاشی) و EDDHA و EDDHSA (خاکی)
- کودهای تامین کننده روی:
- کود سولفات روی
- کلات روی
- کودهای تامین کننده منگنز:
- سولفات منگنز
- کلات منگنز
- کودهای تامین کننده مس:
- کلات مس
- کودهای تامین کننده بور:
- اسید بوریک
- کلات شده با اتانول آمین
(عناصر ماکرو و میکرو – عنصر نیتروژن – عنصر پتاسیم – عنصر فسفر – عنصر کلسیم)
(فروشگاه آنلاین بهرویش همیار کشاورزان)