نیاز گیاهان به کود

کود دهي به گياهان و نحوه استفاده مؤثر از آنها برای رشد گیاهان بسیار مهم است. تمام مواد مغذی لازم برای رشد گیاهان در خاک وجود دارند یا در هوا شناور هستند. نکته این است که همه گیاهان نمی توانند به مواد مغذی اصلی موجود در خاک یا هوا دسترسی پیدا کنند. هر نوع خاک، مواد مغذی خاص خود را دارد. بنابراین قبل از این که فکر کنید چه کودهایی ممکن است مورد نیاز گیاه باشد، باید ترکیب خاک را بررسی کنید.
فعالیت هایی مانند کشاورزی، ساخت و ساز و غیره می تواند شیمی و ساختار خاک را تغییر داده و مواد مغذی را که گیاهان می توانند از آنها استفاده کنند محدود کند. در بعضی موارد، مواد مغذی به طور طبیعی وجود ندارد چون با گذشت زمان از آن خارج شده اند. به همین دلایل، باید آن عناصر را که خارج از دسترس گیاهان است، جایگزین کنید.
سه عنصر شیمیایی اصلی در تمام کودهای مخلوط یافت می شود:
– نیتروژن (N) با تحریک تولید کلروفیل (ماده اصلی شیمیایی دخیل در فتوسنتز و چگونگی تبدیل نور خورشید به مواد غذایی) باعث رشد سالم برگ می شود.
– فسفر (P) از رشد ریشه ها، ساقه ها، شکوفه ها و میوه ها پشتیبانی می کند.
– پتاسیم (K) نقش مهمی در کمک به گیاهان در تولید غذا دارد.
توجه داشته باشید که کود بیش از حد می تواند به گیاه آسیب بزند و حتی ممکن است گیاهان را از بین ببرد. قبل از استفاده از هر کود، خاک باید آزمایش شود تا بتوانید نوع و فرمول متناسب با نیاز گیاهان خود را انتخاب کنید. در این صورت، گیاهان گلهای بزرگتر، برگهای بزرگتر و میوه و سبزیجات با کیفیتی تولید می کنند.

نیازهای کودی گیاهان

سه عنصر اساسی که همه گیاهان به آن احتیاج دارند، نیتروژن، فسفر و پتاسیم یا N-P-K است که نسبت های آن به صورت عددی در بسته بندی بیان شده است.
علاوه بر N-P-K، بیشتر کودها حاوی عناصر دیگری نیز هستند که برای سلامت گیاهان مهم هستند. برخی از عناصر کم مصرف از سایر کودها مهمترند. عناصر اصلی در کودها عبارتند از: کلسیم، منیزیم، آهن، مس، منگنز، روی، مولیبدن، بور و گوگرد. اگر گیاه در هر یک از این عناصر کمبود داشته باشد، ممکن است علائم کمبود آن عنصر را نشان دهد. به عنوان مثال، کمبود آهن باعث ایجاد کلروز (برگهای زرد رنگ با رگه های سبز) می شود که با یک دوز آهن کلاته به راحتی اصلاح می شود.
امروزه كودهاي کاملی وجود دارد كه هم به صورت ارگانيك (از گياهان و از حيوانات) و هم معدني (از طريق شيميايي) استفاده مي شود که نیازهای کودی گیاهان را برآورد می کند. بسیاری از کشاورزان به کود حیوانی و کمپوست متکی هستند. اگرچه برای ساخت خاک ارگانیک مفید هستند، اما در واقع حاوی مواد مغذی کمی هستند.
دو نوع کود در دسترس کشاورزان قرار دارد: دانه ای و محلول در آب. هر کدام از این کودها، مزایا و معایبی دارد. کودهای دانه ای به آرامی مواد غذایی را به گیاه منتقل می کنند. کودهای دانه ای از خاک خارج نمی شوند. کودهای محلول در آب سریعتر عمل می کنند، اما زودگذرتر هستند، به این معنی که آنها باید بیشتر از نوع دانه ای استفاده شوند.
هر دو نوع کود مؤثر هستند. بنابراین موردی که انتخاب می کنید بستگی به این دارد که آیا شما می خواهید سریع و مرتباً گیاهان خود را تأمین کنید یا تغذیه طولانی مدت داشته باشند. چندین روش برای کودهی به گیاهان وجود دارد. اما چند دستورالعمل کلی وجود دارد که باید هنگام برآورد کردن نیازهای کودی گیاهان، به آنها توجه کرد.
– از اعمال کود در روزهای بادی و بارانی خودداری کنید. این می تواند باعث عدم کارآیی کود و از بین رفتن کود شود.
– هنگام استفاده از کود دانه ای، کود را روی برگ هایی گیاه استفاده نکنید تا از سوختگی خودداری شود.
– هرگز کود دانه ای را هنگامی که خاک بسیار خشک است به کار نبرید و پس از استفاده آن را کاملاً آب دهید تا از سوختگی گیاه جلوگیری شود.

زمان کوددهی به گیاهان

دانستن زمان کوددهی به گیاهان به اندازه استفاده از کود مناسب مهم است. اگر کود را در زمانی که گیاه بتواند از آن استفاده کند استفاده نکنید، مفید واقع نمی شود. از کود دادن قبل از باران های بهاری خودداری، زیرا مواد مغذی به راحتی از خاک شسته می شوند. بسته به نوع گیاهان و نیازهای کودی گیاهان زمان کوددهی متفاوت است.
زمان کوددهی به گیاهان تأثیر معنی داری بر عملکرد محصول دارد. زمان مناسب استفاده از کود باعث افزایش بازده، کاهش تلفات مواد مغذی، افزایش راندمان مصرف مواد مغذی و جلوگیری از آسیب دیدن محیط زیست می شود.
استفاده از کودهای شیمیایی در زمان نامناسب، ممکن است باعث از بین رفتن مواد مغذی، هدر رفتن کود و حتی آسیب رساندن به محصول شود. گیاهان در مراحل مختلف رشد به نسبت و میزان مواد مغذی متفاوتی نیاز دارند. برای اینکه مواد مغذی در هنگام نیاز گیاه در دسترس باشد، باید کوددهی به گیاهان در زمان مناسب انجام شود. بنابراین بهینه سازی زمان برای استفاده از کود توسط الگوی جذب مواد مغذی گیاه تعیین می شود.
به طور كلی، زمان کوددهی به گیاهان در مورد كودهای شيميايی، قبل يا همزمان با كاشت (کود پايه) و پس از رويش (کود سرك) است. زمان کوددهی بستگی به نوع گیاه و مرحله رشدی آن و اقلیم منطقه دارد. کودهای آلی و معدنی قبل از شخم، کودهای پایه قبل یا همزمان با کشت و کودهای سرک پس از کشت در اختیار گیاه قرار داده می شوند.
کودی که پیش از کاشت به خاک اضافه می کنند، کود پیش کاشتی می گویند. همچنین کودی که بعد از کاشت به خاک می دهند کود سرک می گویند. این نحوه کوددهی به گیاهان بستگی به میزان حلالیت کود در آب دارد. در صورتیکه کود در خاک حرکت نکند و نتوان آن را به نحوی در آب حل کرد و به خاک اضافه نمود، حتما باید آن کود را قبل از کاشت به خاک داد. به طور کلی کودهایی که به میزان کمی در آب محلول هستند را نمی توان پس از کاشت به خاک داد.
به عنوان مثال کودهای فسفره در خاک حرکت نمی کنند و به سرعت در خاک تثبیت می شوند. کودهای فسفره را نباید در سطح خاک پاشید. در این صورت فسفر در خاک سطحی تثبیت می شود و در دسترس ریشه قرار نمی گیرد. چون میزان محلول بودن و حرکت کود فسفره در خاک بسیار کم است. می بایستی کودهای فسفره را قبل از کاشت به خاک داد و آنها را مستقیماً در ناحیه توسعه ریشه قرار داد.
دادن کود سرک در مواردی انجام می شود که کود به سرعت از خاک شسته می شود. چنانچه کود سرک قبل از کاشت به خاک اضافه شود، بخش زیادی از آن توسط آب آبیاری شسته می شود. در این شرایط قسمتی از کود را قبل از کاشت و بقیه را در نیمه اول فصل رشد، مخصوصاً در زمان شروع رشد سریع گیاه به محصول می دهند. به عنوان مثال کود نیتروژن براحتی شسته می شود و یا در خطر دنیتریفیکاسیون قرار می گیرد. بنابراین حدود نیمی از نیتروژن را قبل از کاشت و بصورت پایه مصرف می کنند و بقیه آن را بصورت سرک در اختیار گیاه قرار می دهند.

انواع روش کوددهی به گیاهان

انتخاب روش صحیح استفاده از کود بسیار مهم است. انتخاب روش کودهی به گیاهان و کاربرد آن عمدتا به این موارد بستگی دارد:

– نوع خاک
– نوع محصول
– ماهیت ماده مغذی مورد استفاده
– تأسیسات آبیاری در مزرعه

انواع روش کوددهی شامل موارد زیر می شود:

– روش تزریقی: در آخرین مرحله تهیه بستر و قبل از کاشت در خاک مرطوب تزربق می شوند. مانند آمونیاک و آمونیاک محلول
– روش پراکندن: كود به طور يكنواخت در سطح خاك با دست یا کودپاش، پراكنده می شود. تقریباً تمامی کودهای جامد با این روش و قبل از استفاده می شوند. سپس با خاک مخلوط می شوند.
– روش نواری: کود بصورت نواری در یک یا دو قسمت بذر یا زیر آن قرار می گیرد. این روش بیشتر در گیاهان وجینی یا کشت های ردیفی و همزمان با بذرکاری استفاده می شود.
– روش کناری: در این روش کود با دست یا دستگاه در شکافی در کنار ردیف کشت ریخته می شود. سپس آن را با خاک می پوشانند.
– کودپاشی همراه آب آبیاری: کودهای محلول در آب را با آب آبیاری در سطح مزرعه توزیع می کنند.
– محلول پاشی کود: این روش بیشتر در مورد کودهای میکرو کاربرد دارد. کود را داخل آب حل می کنند و روی برگها می پاشند.

سخن آخر
کوددهی به گیاهان یکی از مهمترین مراحل در کشت گیاه است. همانقدر که کود برای گیاه حیاتی و مهم است، زمان کوددهی به گیاهان هم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در صورتی که کود در زمان نامناسب در اختیار گیاه قرار گیرد، نه تنها کارایی کود کاهش می یابد، بلکه گیاه نمی تواند بدرستی از آن استفاده کند. در نتیجه علاوه بر هدر رفتن هزینه ها، کیفیت و میزان تولید هم کاهش پیدا می کند. بنابراین با در نظر گرفتن میزان کود، نوع کود و زمان و روش کوددهی به گیاهان، می توان در تولید محصول با کیفیت کمک زیادی کرد.

کلمات کلیدی : کود دهي به گياهان – نيازهاي كودي گياهان – زمان كود دهي به گياهان – انوع روش كوددهي