(پوسیدگی گلگاه – کلسیم – محلول پاشی کلسیم)
پوسیدگی گلگاه
بیماری فیزیولوژیک پوسیدگی گلگاه یا Blossom End Rot به حالتی گفته می شود که قسمت انتهایی میوه گیاهانی از قبیل فلفل های دلمه ای و قلمی، گوجه فرنگی و هندوانه سیاه یا قهوه ای تیره شده و غیر قابل استفاده می شود. سلول های انتهایی میوه این گیاهان به دلیل کمبود کلسیم دچار مرگ سلولی شده و این کمبود به صورت لکه های سیاه و یا قهوه ای تیره در قسمت انتهایی میوه خود را نشان می دهد. این لکه های انتهایی در گذر زمان و ادامه کمبود کلسیم به هم متصل شده و قسمت اعظم میوه را فرا می گیرد که غیر قابل استفاده می شود.
کلسیم
کلسیم یکی از عناصر کم مصرف ولی مهم در رشد گیاهان می باشد. عنصر کم مصرف کلسیم با شرایط زیر حرکت می کند:
- از بافت های بالغ و پیر (مسن) گیاه به سمت بافت های جوان
- به صورت یک طرفه از پایی به بالا (از ریشه به سایر بافت ها)
- حرکت در آوند های چوبی
- دارای حرکت کند و آهسته
به طور کلی نقش کلسیم در گیاهان به شرح زیر می باشد:
- رشد دیواره سلولی
- استحکام بافت جهت جلوگیری از ورود و نفوذ قارچ و سایر علائم بیماری زا به گیاه
- رشد مناسب لوله گرده و در نتیجه تبدیل بیشتر گل به میوه
- ترمیم زخم های وارد شده به کلیه گیاهان از قبیل گیاهان زراعی، باغی، گلخانه ای
- جلوگیری از ورود تنش های محیطی مانند سرما زدگی به گیاه
- افزایش طول عمر انبار داری محصولات کشاورزی به واسطه ضخامت دیواره سلولی
- رشد ریشه ها
- افزایش کیفیت میوه ها
- پیشگیری و درمان عوارض فیزیولوژیکی
- لکه تلخی، چوب پنبه ای و لهیدگی در سیب درختی
- نوک سوختگی برگ کاهو
- پوسیدگی گلگاه در هندوانه، گوجه فرنگی، فلفل دلمه و فلفل قلمی
کلسیم در کیفیت میوه برای جلوگیری از پوسیدگی گلگاه نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. جابجایی کلسیم در گیاهان از طریق نقل و انتقال آب در گیاه و تعریق و تعرق آن انجام می گیرد. زمانی که آب و هوا گرم و خشک باشد و محلول پاشی صورت نگیرد گیاه تحت تنش خشکی قرار گرفته، نقل و انتقال کلسیم با مشکل رو برو می شود و گیاه دچار عارضه پوسیدگی گلگاه یا Blossom End Rot می شود.
علائم پوسیدگی گلگاه را می توان به صورت زیر توصیف کرد:
- ایجاد و نمایان شدن لکه های آب سوخته در قسمت های انتهایی میوه
- رشد سریع لکه های ظاهر شده و اتصال لکه ها به هم دیگر
- از بین رفتن و مرگ سلول های انتهایی میوه
- خشک و چروک شدن بافت مرده
- چرمی و سیاه شدن (قهوه ای پر رنگ) بافت های مرده
گاها و در برخی موارد قسمت های مرده میوه، منبع اصلی ورود عوامل بیماری زای گیاهی به خصوص عوامل قارچی به داخل میوه می شوند که در این حالت کل میوه دچار آلودگی، فساد و از بین رفتن می شود.
تنش های زیر می تواند از طریق تخریب دیواره سلولی و از بین رفتن کلسیم موجود در بافت گیاهی باعث بروز پوسیدگی گلگاه شود:
- شوری زیاد آب و خاک
- خشکی خاک و هوا
- دمای بالا
- نور زیاد
علاوه بر تنش های محیطی فوق تنش های فیزیکی وارده به گیاه نیز می تواند خسارت زا باشد. این تنش ها عبارتند از:
- قطع شدن ریشه ها در زمان انتقال نشا به زمین اصلی
- عمق زیاد کشت نشا که مانع از رشد قوی ریشه ها می شود.
- کشت نشا در خاک های سرد که مانع از رشد کامل ریشه ها می شود.
- بالا بودن غلظت پتاسیم و منیزیم خاک که مانع از جذب کلسیم می شود.
- هرس های سنگین و ورود تنش به گیاه
- انجام سله شکنی و یا وجین علف های هرز نزدیک به بوته گوجه فرنگی که موجب آسیب دیدن ریشه ها می شود.
- بیماری های ریشه ای و نماتد ها که با ایجاد صدمه به ریشه مانع از جذب کلسیم از طریق آن می شوند.
به طور کلی رشد مناسب ریشه و فراهم کردن شرایط مناسب برای رشد ریشه می تواند از خسارت این بیماری فیزیولوژیکی بکاهد. این شرایط عبارتند از:
- افزایش ماده آلی خاک (استفاده از اسید های هیومیک، ورمی کمپوست ها و کودهای دامی پوسیده)
- سبک شدن بافت خاک
- افزایش توانایی خاک برای نگهداری آب و مواد غذایی در خود
- اصلاح بهبود ساختمان خاک و ایجاد زه کش مناسب برای افزایش اکسیژن مورد نیاز ریشه
- جلوگیری از وقوع تنش خشکی و ایجاد استرس رطوبتی به گیاه
- آبیاری مناسب و منظم به گیاه
- عدم مصرف زیاد کود های نیتروژن دار جهت تسریع به رشد رویشی گیاه
- عدم استفاده از کود های دارای منیزیم، پتاسیم و کلر زیاد
- استفاده از مالچ و پوشش های گیاهی که مانع از دست رفتن رطوبت خاک می شود.
- انجام آزمایش خاک و مشخص نمودن میزان عناصر، که در صورت کمبود کلسیم می توان از کود های حاوی کلسیم برای گیاه استفاده کرد.
پس از آبیاری و فراهم شدن رطوبت برای گیاه برخی از قسمت های گیاه مثل برگ ها فرایند تعرق را سریع تر از سایر قسمت ها انجام می دهند و کلسیم جذب آن قسمت ها می شود و میوه ها که تعرق کمتری دارند کلسیم کمتری دریافت می کنند.
مطمئن ترین روش برای جلوگیری از بروز عارضه پوسیدگی گلگاه استفاده از ترکیبات حاوی کلسیم زیر می باشد:
- کود های کلات کلسیم
- کلرید کلسیم
- نیترات کلسیم
توصیه بر این است که کود های فوق از طریق محلول پاشی صورت گیرد. شرایط محلول پاشی کلسیم به شرح ذیل می باشد:
- محلول پاشی به صورت منظم و در زمان های مشخص صورت گیرد.
- محلول پاشی بر روی میوه ها صورت گیرد. از زمان بسته شدن میوه ها محلول پاشی کلسیم تا زمان برداشت صورت گیرد.
- محلول پاشی روی برگ ها تاثیر چندانی نداشته زیرا انتقال کلسیم از برگ ها به میوه های جوان بسیار کند صورت می پذیرد.
امروزه به دلیل حساسیت گیاهان گفته شده (فلفل دلمه ای، فلفل قلمی، گوجه فرنگی و هندوانه) و خسارت زیادی که به کشاورزان وارد می کند تولید کنندگان بذر در پی تولید و معرفی ارقام متحمل به این بیماری برای بازار نیز هستند که می تواند خسارت این بیماری را به حداقل کاهش دهد. البته لازم به ذکر است خسارت بیماری های فیزیولوژیک با مدیریت صحیح کشاورزان و زارعین و استفاده به موقع از کود های شیمیایی می تواند در ارقام موجود در بازار نیز کاهش یافته و حتی خسارتی وارد نکند.
در کلیه بیماری ها و حتی بیماری های فیزیولوژیک توصیه به پیشگیری می شود. در این بیماری نیز نکته ای که حائز اهمیت است پیشگیری بهتر از درمان پاسخ می دهد. زیرا سلول های مرده و از بین رفته با محلول پاشی کلسیم بهبود نمی یابد ولی جذب آن می تواند مانع از مرگ سلول های زنده شود.
(پوسیدگی گلگاه – کلسیم – محلول پاشی کلسیم)
(فروشگاه آنلاین بهرویش همیار کشاورزان)
