کشت نشاء به گیاه کوچکی که قسمتی از رشد خود را در محیط کنترل شده گذرانده گفته می شود. این گیاهان بعد از سپری کردن دوره محافظتی، و با مساعد شدن آب و هوا به زمین اصلی انتقال پیدا می کنند. نشا کاری، امری حساس و نیاز به دقت بالا دارد. حتما الان می پرسید چه نیازی به انجام نشا است. ما اکنون توضیح می دهیم که نشاء چیست؟ و مزایای کشت نشا و خاک نشا را بیان می کنیم، همراه ما باشید.
نشاء چیست؟
بذر گیاه، در خزانه یا در سینی کشت نشاء و مطابق با شرایط کنترل شده از نظر نور، رطوبت و دما کاشته می شود. گیاه بعد از گذراندن بخشی از رشد خود در خزانه، به زمین یا مزرعه منتقل می شود. انتقال نشا به زمین، نیازمند شرایط خاصی از قبیل قوی شدن ریشه و مساعد شدن آب و هوا است. نشاء یا گیاهچه های کوچک سالم و بدون آفات و بیماری معمولا دارای ۴ تا ۶ برگ است. نشاء کاری هم به پرورش گیاه در ظروف مخصوص و سپس انتقال آن به زمین گفته می شود.
چرا کشت نشاء اهمیت دارد؟
سبزیجات و گیاهانی که به صورت نشا کشت می شوند. نسبت به سایرین گیاهان که با بذر کشت می شوند زودتر رشد می کنند. به همین دلیل تولید کنندگان برای کاهش زمان تولید و برداشت چندین مرتبه محصول در طول یک فصل رشد، از نشا استفاده می کنند. همچنین در محیط محافظت شده گیاه از عوامل تنش زای محیطی و بیماری زا و آفات دور می ماند.
مزایای کشت نشاء به جای کاشت بذر:
۱- تعدا دفعات آبیاری کم می شود.
با توجه به گذراندن دوره مهم رشد اولیه، باید تقریبا یک الی دو ماه زیر نظر باشد. که در نشا دفعات آبیاری و هزینه هایی از قبیل کارگر بصورت چشمگیری کاهش پیدا می کند.
۲- زود رسیدن محصول.
با روش کشت بصورت نشا، محصول حداقل ۴۰ روز زود تر از شرایط گلخانه ای یا مزرعه می رسد.
۳- عملکرد محصولات پاییزه افزایش پیدا می کند.
به دلیل عدم تداخل آبیاری های اولیه با کاشت بهاره، عملکرد در مناطق کم آب افزایش پیدا می کند.
۴- تراکم مناسب بوته ها.
این روش منجر به تراکم مناسب بوته ها شده که می تواند عملکرد را افزایش داده و استفاده از زمین را به حداکثر برساند.
۵- کاهش هزینه های مربوط به بذر.
میزان استفاده از بذر در کشت نشاء گاهی وقت ها تا ۳۰ برابر کمتر از کشت های مستقیم می شود.
۶- کاهش نیروهای انسانی.
به دلیل اینکه برخی از عملیات ها مانند تنک کردن و خاکدهی بوته و واکاری حذف می شوند بسیاری از هزینه های نیروهای انسانی هم کاهش پیدا می کند.
۷- عدم انتقال بیماری های در خاک نهفته.
استفاده از بسترهای ضدعفونی شده و فراهم آوردن محیط های استریل جهت رشد گیاه، انتقال بیماری از خاک به بذر منتفی می شود.
خاک کشت نشاء
در نشاء کاری های قدیم و سنتی که معمولا بستر نشا ضدعفونی نمی شد در آن انواع قارچ ها و حشرات رشد می کردند. اما در نشاء کاری های کنونی برای خاک اهمیت زیادی قائل می شوند. در نشاکاری های امروزی به نتیجه رسیده اند که هر چقدر خاکی که ریشه را محاصره کرده باکیفیت باشد. به همان اندازه گیاه سالم تر و پربارتر است.
تنها معضل اصلی نشا کاری وقفه رشد نشا بعد از انتقال آن به زمین است. ریشه برای عادت کردن به محیط جدید نیاز به زمان دارد و هرچقدر خاک قوی باشد این زمان کاهش پیدا می کند.
بهترین خاک کشت نشاء چه ویژگی هایی دارد؟
خاک نشا باید بافتی یکنواخت و با میزان چسبندگی لازم باشد. به دلیل کوچک و محدود بودن فضای کشت بذرها در محیط خزانه باید از خاک هایی استفاده شود، که موادغذایی و آلی در آنها تا زمان انتقال به زمین کافی باشد. بهترین بستر مناسب برای نشا، پیت ماس می باشد. به دلیل میزان تخلخل مناسب و پنبه ای شکل بودن پیت ماس ها بذرها زودتر جوانه می زنند و رشد ریشه سریع تر می شود.
پرلیت و پیت ماس دو عنصر مکمل برای کشت نشا هستند. منشا پیت ماس ها مواد آلی تجزیه شده از تالاب های اسیدی استخراج شده است. و پرلیت یک ماده معدنی آتشفشانی است. که هنگام گرم شدن افزایش پیدا می کنند و میزان تخلخل بالایی دارد.
مزایای پرلیت:
پرلیت جز جدایی ناپذیر پیت ماس بوده و علت حضور آن به دلیل کمک به زهکشی محیط کشت است. محیط خزانه باید به شکلی باشد که اجازه عبور هوا در اطراف ریشه گیاه را بدهد. پرلیت به میزان مناسب، به تخلخل و سبک بودن خاک و پیت ماس کمک می کند. پرلیت ها به دلیل داشتن حفرات کوچک قادر به ذخیره آب به میزان کم هستند.
مزایای پیت ماس:
پیت ماس دارای ویژگی هایی منحصر به فرد است که می تواند برای محیط کشت بسیار مناسب باشد. پیت ماس می تواند مقادیر زیادی آب جذب کند. همچنین می تواند مانع رشد علف های هرز شده و فاقد ذرات ذره بینی مضر برای گیاه است. اگر به دنبال این هستید که خاک نشا شما ساختار و پایدار فیزیکی داشته باشد نباید از پیت ماس غافل شوید.
میزان مناسب و توصیه شده برای مخلوط پیت ماس و پرلیت:
برای تهیه خاک کشت نشاء به دو صورت می توان عمل کرد، این دو صورت به شرح زیر است:
روش اول:
• کود دامی پوسیده دو قسمت
• پیت ماس دو قسمت
• پرلیت یک قسمت
روش دوم:
• کود دامی پوسیده شش قسمت
• خاک معمولی سه قسمت
• شن شسته شده یک قسمت
بطور معمول باید بدانید که میزان پرلیت حداکثر می تواند برابر پیت ماس باشد. اغلب موارد باید از پرلیت به میزان کمتری از پیت ماس استفاده شود. چون دلیل استفاده از پرلیت ها فقط برای اطمینان از هواد دهی و زهکشی متناسب است. پس به این ترتیب می توان گفت بهترین روش برای ساخت بستر کشت نشاء ، روش اول است.
سینی نشاء چیست؟
بعد از اینکه با اهمیت نشا آشنا شده و خاک متناسب را تهیه کردید، نوبت به آشنایی با فضای مناسب جهت پرورش نشا می رسد. سینی نشا محیط کاشت بذر و رشد آن در بستری مناسب است. سینی فضایی مختص هر بذر فراهم آورده بدون آن که بین هر بذر ارتباطی باشد. هر بذر در هر حفره ای از سینی کشت شده و با هم برسر مواد غذایی رقابت ندارند.
مزایای سینی نشاء :
• بیماری ها و آفات را کنترل می نماید.
• امکان استفاده از سینی به دفعات زیاد به شرط ضدعفونی کردن مناسب وجود دارد.
• جابجا کردن آسان.
• افزایش تولید نشا.
• قیمت مناسب و ارزان.
روش انتقال نشاء :
وقتی بذرهای کشت شده در سینی ها حداقل دارای ۴ الی ۶ برگ شدند آماده انتقال به زمین هستند. در این هنگام زمین خزانه یا سینی را مرطوب کنید و نشاها را از آن خارج نمایید. برای خارج کردن نشا می توانید از بیلچه کمک بگیرید فقط مواظب باشید که به ریشه گیاهان آسیبی وارد نشود.
نحوه کشت نشاء در زمین:
برای نشاکاری لازم است که زمینی که برای کشت در نظر گرفته اید آماده شده باشد. به طور کلی نشا باید در محل های اصلی خود به شکلی کاشته شوند که ریشه در خاک خمیده نشده و هم سطح خاک باشد. برای روش دستی نشاکاری لازم است به وسیله میخ نشا یا بیلچه حفره هایی در زمین ایجاد کرد، و سپس نشا را در آن قرار داده و خاک را فشار دهیم. فراموش نکنید که بلافاصله بعد از کاشت، با دقت نشاها را باید آبیاری نمود.
کشت نشا بوسیله ماشین های نشاکار نیمه خودکار، به کمک یک کارگر انجام می شود. کارگر، نشا را از سینی برداشته و روی چرخ ها گردان ماشین می گذارد. سپس چرخ ها نشاها را درخاک می کارند. معمولا برای توتون و برنج از این روش استفاده می شود.
جمع بندی
همانطور که در متن مطالعه کردید، نشا می تواند به رشد سریع گیاه کمک کرده و آن را از انواع آفات و بیماری ها دور نگاه دارد. استفاده از خاک مناسب برای نشا می تواند گیاهی سالم و پربار تحویل ما بدهد. اگر شما به دنبال افزایش سود و کاهش هزینه های تحمیلی هستید می توانید به نشاکاری فکر کرده و آن را بکار ببرید. نظر شما درباره کشت نشا چیست؟ آیا کشت نشا می تواند مفید باشد؟ نظرات شما کمک می کند تا مطالب بهتر و جامع تری بنویسیم.