کپک خاکستری نوعی از قارچ های بیماری زا است بر اکثر گونه های گیاهی تاثیر می گذارد. قارچ عامل بیماری کپک خاکستری برروی گیاه پوششی خاکستری، سست و شکننده ایجاد می کند. برای مبارزه با کپک خاکستری از قارچ کش های مسی استفاده می شود. این بیماری هرساله در سراسر جهان خسارات زیادی را محصولات کشاورزی وارد می کند و به معنای واقعی خطری برای ذخایر محصولات غذایی به حساب می آیند.
پدیده کپک خاکستری در گل ها و میوه ها به خصوص در پایان دوره های گلدهی یا رسیدن میوه ها بروز می کند، در مکان هایی غیر از گلخانه که در معرض مستقیم باران و رطوبت است مشاهده می شود. کپک خاکستری به طور کلی در فصل پاییز محصولات را به طور خاص مورد تهاجم قرار می دهد اما تابستان های مرطوب نیز می توانند باعث تشدید این بیماری بشوند.
بیماری کپک خاکستری
کپک خاکستری، بیماری قارچی شاخص با تاثیر گذاری وسیع است. بیماری کپک خاکستری بر بسیاری از صیفی جات، میوه ها، گل ها، درختان و بوته ها آلودگی ایجاد می کند. میزان تاثیر بیماری بر روی بافت های گیاهی ضعیف و گیاهان آسیب دیده بسیار بیشتر است. مهم ترین فاکتور در رشد و تکثیر قارچ ها رطوبت ها هستند، در حقیقت هرچه محیط کشت گیاه مرطوب تر باشد، گیاه استعداد بیشتری به آلوده شدن توسط Botrytis را پیدا می کند.
علائم بیماری کپک خاکستری
این بیماری همان گونه که از نامش مشخص است به طور معمول یک پوشش کرکی و خاکستری رنگ برروی گل ها، میوه ها و برگ ها ایجاد می کند. اسپورهای سفید_خاکستری این بیماری به محض ایجاد بیماری روی نواحی گوناگون گیاه قابل مشاهده است.
آلودگی غالبا با لکه هایی دایره ای شکل قهوه ای آغاز شده و بعد از طی مدت زمانی و با تولید میزان زیادی از اسپورهای خاکستری، پوشش کرکی شروع به شکل گرفتن می کند. این حالت معمولا در توت فرنگی هایی که در مدت زمان زیادی در یخچال نگهداری شده اند، نیز رویت می شود.
کپک خاکستری موجب به وجود آمدن لکه و حتی پوسیده شدن برگ ها، گل ها و میوه ها می شود. در برخی دیگر از گونه های گیاهی مانند رزها، بیماری کپک خاکستری باعث ایجاد شانکر (زخم و لکه های موضعی) برروی ساقه های گیاه می شود. به خاطر داشته باشید که پیاز گل ها و حتی بذرهای گیاهان در صورت رطوبت بالا از این بیماری در امان نخواهند ماند.
چرخه زندگی کپک خاکستری
Botrytis توانایی حمله به بافت های سالم گیاه را ندارد و فقط قادر به تهاجم به نواحی مرده و آسیب دیده گیاه هستند. همچنین این قارچ در محدوده دمایی بسیار وسیعی (۲- تا ۳۲) درجه قدرت زنده مانی دارد. البته بهترین دما برای رشد مساعد این قارچ بین ۲۱ تا ۲۸ درجه سانتی گراد است. فعالیت قارچ در دمای پایین تر ۲۱ بیشتر از فعالیت آن در دمای بالای ۲۸ درجه است. همانطور که قبلا هم بیان کردیم اساسی ترین نقش در شیوع بیشتر این بیماری رطوبت بالا است.
بیشترین نواحی مستعد به آلودگی:
- نواحی جراحت دیده مانند شاخه های هرس شده و ضد عفونی نشده.
- برگ هایی که آسیب دیده و شاخه هایی که شکسته شده اند.
- بذرهای در حال رشد در محیط خنک و مرطوب.
- برگ هایی که بیش از اندازه آبیاری و کوددهی شده اند.
- قلمه زنی از گیاه آلوده.
روش های کنترل بیماری کپک خاکستری
- رعایت بهداشت. جمع آوری بافت های مرده از سطح خاک و حذف آن ها یکی از اقدامات مهم در کنترل بیماری کپک خاکستری است.
- جلوگیری از آسیب به گیاهان، زمان هرس گیاهان با آن ها مهربان باشید و بعد از هرس یا قلمه زنی بافت را ضد عفونی کنید.
- تراکم گیاهان را کاهش دهید، هر چقدر تراکم بیشتر باشد، سایه اندازی و رطوبت بیشتر می شود.
پیشگیری بیماری کپک خاکستری:
- تهویه مناسب و کاهش رطوبت.
- استفاده از پوشش های UV دار.
- استفاده از قارچ کش های دی کربوکسیامید و بندزی میدازول.
مبارزه با کپک خاکستری
تا این قسمت مقاله ما بیماری کپک خاکستری و روش های جلوگیری از بروز آن را برای شما توضیح داده ایم. اما در این بخش می خواهیم روش مبارزه با کپک خاکستری را در صورتی که برروی گیاهان خود مشاهده کردید را برای شما به اختصار بیان کنیم.
- ابتدا از وجود بیماری کپک خاکستری رنگ برروی گیاهان خود اطمینان حاصل کنید. بیماری کپک خاکستری به شکل لکه های خاکستری رنگ برروی سطوح گیاه قابل مشاهده است.
- برای مبارزه با کپک خاکستری بهتر است از کنترل های طبیعی استفاده کنید. اگر چه شما می توانید با دست خود کپک های خاکستری را پاک کنید اما از شر این بیماری رها نشده اید. در صورت نیاز بخش های آلوده گیاه را هرس کنید.
- برای مبارزه با کپک خاکستری می توانید از کودهای شیمیایی استفاده کنید. اسپری آفت کش و قارچ کش می تواند مانع گسترش کپک برگی بشود. گیاهان را هرروز اوایل و اواخر روز با آفت کش ها و قارچ کش ها اسپری کنید.
- توصیه می شود برای جلوگیری از ایجاد مقاومت گیاه به بیماری به طور مستمر از روش طبیعی یا شیمیایی استفاده نکنید. همچنین برای رهایی از کپک خاکستری گیاهان را در اوایل فصل رشد به خوبی آبیاری و تغذیه کنید.
جمع بندی
بیماری کپک خاکستری، یک بیماری قارچی است که می تواند بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی را درگیر کند. این بیماری قابلیت حمله به میوه های رسیده و گیاهان در حال رشد را دارد. همچنین در صورت عدم مبارزه با کپک خاکستری می تواند در زمان حمل و نقل، بسته بندی، انبارداری و بازاریابی به میزان زیادی گسترش پیدا کند.
یکی از بهترین روش های مبارزه با کپک خاکستری، مدیریت تلفیقی است. در این روش با اصلاح شیوه های آبیاری، کوددهی مناسب، مبارزه طبیعی، ضدعفونی محل هرس و قلمه زنی، ضدعفونی میوه ها بعد از برداشت و رطوبت کم و تهویه مناسب می توان میزان بیماری را به حداقل رساند. در صورت عدم رسیدگی به کپک خاکستری، بعد از برداشت از لحاظ اقتصادی خسارات زیادی به تولید کننده وارد می کند و حتی از بین رفتن کامل محصولات را به همراه دارد.
در ایران برای مبارزه با کپک خاکستری از قارچ کش هایی از قبیل بردوفیکس، مانکوزب، کوپراکسی کلرید، کاربندازیم، بنومیل، کاپتان، ایپرودیون+کاربندازیم، استروب، زینب استفاده می شود. اما هیچ یک از این قارچ کش های بیان شده نتوانسته اند به صورت قطعی این بیماری را مهار و کنترل کنند.