اکثر مواقع کشاورزان و باغداران در زمان آبیاری باغ و مزارع خود دچار مشکل می شوند. چرا که نمی دانند بهترین زمان آبیاری چه موقعی است؟ چند وقت یکبار باید سبزیجات خود را آبیاری کنند؟ و چگونه و چه مقدار آبیاری مناسب سبزیجات می باشد؟ پس شناخت انواع آبیاری سبزیجات ، آبیاری موثر سبزیجات و آبیاری بذر سبزیجات از مواردی هستند که نیاز به دقت بالا دارند. همچنین برای پاسخگویی سوالات بیان شده لازم است تا چند نکته در نظر گرفته بشود. خاک، آب و هوا یا اقلیم و انواع سبزیجات در حال رشد برای میزان آبیاری باید حتما در نظر گرفته بشوند. نکته قابل توجه در خاک که باید حتما مورد بررسی قرار بگیرد، نوع خاک است، یعنی خاک رسی است یا شنی؟ اهمیت این موضوع از این نظر است که خاک شنی به نسبت خاک رسی زودتر آب موجود در خود را از دست می دهد. بهتر است خاکی که بذر سبزیجات در آن کشت می شود ترکیبی باشد، البته خاک را می توان با کمپوست ها اصلاح نمود. پس آبیاری سبزیجات از جمله مواردیست که برای داشتن سبزیجاتی با طراوت و سالم حتما باید به آن دقت شود.
استفاده از ملچ ها نیز شدت تبخیر را کاهش داده و رطوبت را افزایش می دهد.
در آبیاری سبزیجات باید به عمق ریشه گیاه نیز توجه ویژه ای بشود. هرچقدر ریشه گیاه عمیق تر باشد می توان دوره آبیاری را بیشتر کرد ولی هرچه ریشه کم عمق تر باشد باید آبیاری با فواصل زمانی کوتاه تری انجام پذیرد.
سبزیجات در هفته به یک اینچ آب نیاز دارند. البته اگر خاک شنی باشد باید دوبار در هفته و هر بار نیم اینچ آبیاری انجام بگیرد. همچنین اگر خاک شنی نبوده و رسی باشد همان یکبار آبیاری در هفته کافی می باشد.
غوطه ور شدن خاک، با آبیاری نامنظم بسیار بهتر از آبیاری کم عمق و منظم است. خیساندن خاک با عمق زیاد باعث رشد بسیار سریع ریشه می شود.
بهترین زمان برای آبیاری موثر سبزیجات، صبح زود می باشد. چرا که در این زمان هوا خنک بوده و شدت تبخیر کمتر است در نهایت آب در زمان بیشتری در اختیار ریشه و خاک قرار می گیرد.
اگر به هر شرایطی نتوانستید آبیاری را صبح گاه انجام بدهید می توانید آبیاری را به اواخر بعد ازظهر نیز انتقال بدهید.
انواع آبیاری سبزیجات
آبیاری بذر سبزیجات غالبا در مزارع به دو صورت آبیاری سطحی و تحت فشار انجام می گیرد. که در ادامه به اختصار به توضیح هریک از این آبیاری ها می پردازیم.
آبیاری سطحی سبزیجات غالبا به دو روش زیر انجام می گیرد:
آبیاری کرتی:
در این روش ابتدا سطح مزرعه به قطعات کوچک یا کرت تقسیم می شود. زمان آبیاری آب توسط نهرها و یا جوی های کوچک از نهر اصلی جدا شده و به کرت ها منتقل می شود.
آبیاری نشتی:
در این روش آبیاری، نهرها را می توان به شکل مارپیچ یا غلام گردشی با عرض ۳۰ الی ۴۰ سانتی متر و عمق ۳۰ تا ۳۵ سانتی متری درآورد. زمانی که آب کانال اصلی به نهرها وارد می شود به آهستگی در خاک فرو می روند و فضای پیرامون ریشه را سیراب می کند. جوی های حفر شده در این روش با یکدیگر موازی بوده و عمود بر خط شیب سطح مزرعه قرار می گیرند.
آب بعد از عبور از نهر اول به نهر های بعدی ورود می کند تا زمانی که به انتهای نهر برسد. سطح مزرعه حدود چند سانتی متر در داخل نهرها قرار می گیرد که اصطلاحا به داغاب معروف می باشد.
آبیاری تحت فشار سبزیجات نیز به سه روش انجام پذیر می باشد:
آبیاری قطره ای:
آبیاری قطره ای یکی از آبیاری های رایج در سبزی کاری می باشد. در این روش آبیاری به کمک لوله های پلاستیکی انجام می گیرد. روی لوله های در نظر گرفته شده آبیاری قطره ای، سوراخ های بسیار کوچکی تعبیه شده است که به وسیله یک قطره چکان آب را به صورت قطره ای در اختیار ریشه گیاه قرار می دهد.
اگر به روش آبیاری قطره ای بتوانیم ۲۵ درصد از ریشه گیاه را آب رسانی کنیم، گیاه به رشد خود ادامه می دهد. آبیاری قطره ای علاوه بر اینکه باعث کاهش مصرف آب می شود، بسیار مقرون به صرفه نیز می باشد.
آبیاری بارانی:
این روش غالبا برای سبزی کاری های بسیار بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد. از ابزارهایی مانند پمپ، لوله های اصلی و فرعی گالوانیزه به همراه آب فشان ها بدین منظور استفاده می شود. صرفه جویی در مصرف آب و عدم نیاز تسطیح زمین از مزایای این روش آبیاری می باشد. از آبیاری بارانی در مناطقی که باد شدید می وزد نمی توان استفاده نمود، چراکه باد مانع از پاشش یکنواخت آب به زمین می شود.
آبیاری زیرزمینی:
در آبیاری زیر زمینی لوله هایی در زیر زمین تعبیه می شوند که رطوبت را به به عمق ۳۰ تا ۶۰ سانتی متری خاک منتقل می کند. زمانی که بارندگی بسیار شدید است لوله ها به عنوان زهکش عمل می کنند.
آبیاری موثر در سبزیجات:
همان طور که در ابتدای مقاله بیان کردیم دغدغه بسیاری از کشاورزان نحوه آبیاری موثر سبزیجات می باشد. شناخت بهترین نوع آبیاری و به کارگیری آن در زمان های مناسب علاوه بر اینکه به حفظ بذر سبزیجات و رشد آن ها کمک می کند می تواند به حفظ منابع آبی نیز کمک نماید. زمانی کشاورز و باغداران می توانند بگویند آبیاری موثر داشته اند که بتوانند بهترین برداشت را با بهینه ترین مصرف آب داشته باشند.