در مناطق مختلف جهان، بسته به شرایط محیطی، کشاورزان روش های مختلفی برای پرورش نشاء برنج بکار می برند. راه‌اندازی خزانه مناسب، اولین قدم برای دستیابی به محصول مناسب برای کشاورزان است. در صورت تهیه صحیح، یک خزانه نشاهایی با کیفیت بالا و با رنگ سبز یکنواخت و ریشه های به خوبی توسعه یافته تولید می کند که به راحتی قابل انتقال به زمین اصلی هستند.یک خزانه خوب نشاهای با کیفیتی تولید می کند. در این مقاله شما را با انواع خزانه برنج ، آماده سازی زمین خزانه برنج ، آماده سازی بذر برنج و مکان و زمان خزانه گیری آشنا می کنیم.
برای تهیه خزانه برنج از سه روش استفاده می کنند.
- روش سنتی: در این روش بذرها با تراکم زیاد درون بسترهایی که ابعاد مشخصی ندارند کاشته می شوند.
- خزانه ایستگاهی یا جوی و پشته ای: در خزانه ایستگاهی عرض بستر معمولاً ۱-۲ متر و طول آن حدود ۱۰ متر با ارتفاع ۵ تا ۱۰ سانتیمتر است. فاصله بین دو خزانه را هم ۲۰ سانتیمتر در نظر می گیرد. بذرها روی پشته ها کاشته می شوند و آب درون جوی ها بصورت نشتی به بذور می رسد.
- خزانه جعبه ای یا مکانیزه: در این روش بذرها درون جعبه کاشته می شوند و از ماشین نشاکار برای انتقال آن ها به زمین اصلی استفاده می شود. حدود ۵ کیلوگرم خاک لومی رسی با عمق ۲ سانتی متر درون این جعبه ها می ریزند و بذر را درون خاک قرار می دهند. بعد از جوانه زنی روی آنها را با پوشش پلاستیکی می پوشانند.
آماده سازی زمین خزانه برنج
قبل از هر کاری، بستر خزانه باید از علف های هرز و بقایای گیاهی پاک شود. خاک مناسب برای خزانه گیری، خاک لومی رسی است. این نوع خاک با چسبندگی بالا و نفوذپذیری کمی که دارد مانع از حرکت آب به عمق زمین می شود و باعث غرقابی شدن بستر می شود. این خاک دارای پتاس، منگنز، آهن و فسفر است. ریشه های نشاها عمقی نیستند و بدلیل سطحی بودن به راحتی در این نوع خاک رشد می کنند.
از دیگر مزایای این نوع خاک این است که مواد غذایی جابجا نمی شوند و از یک ثبات نسبی برخوردارند. برای آماده سازی خزانه برنج ابتدا خاک را در فصل زمستان تا عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر شخم می زنند و کود دامی پوسیده را با خاک مخلوط و سپس خزانه را با آب غرقاب می کنند.
شخم دوم را در بهار انجام می دهند. در صورت استفاده نکردن از کودهای دامی پوسیده در شخم اول، می توان در این مرحله کودهای شیمیایی اضافه کرد. سپس بستر را برای کاشت بذر آماده می کنند.
خزانه ها تمامی شرایط زمین اصلی را دارند با این تفاوت که باید از نشاها در این مرحله مراقبت بیشتری بعمل آید. در خزانه ها از خاک رسی استفاده نمی کنند چون باعث آسیب به ریشه ها در انتقال به زمین اصلی می شود. در صورت استفاده از خاک رس، یک لایه نازک ماسه حدود ۱ سانتی متر روی بستر کاشت پهن می کنند تا کشیدن نشاها برای انتقال به زمین اصلی تسهیل شود.
آماده سازی بذر برنج
آماده سازی بذر برنج، قبل از جوانه زنی شامل دو مرحله مشخص، یعنی خیساندن و کاشت در خزانه است.
خیساندن: بدان معنی است که بذرها به مدت ۲۴ ساعت در یک پارچه یا کیسه نخی خیس می شوند. خیساندن بذرها باعث می شود که بذر مقدار آب لازم برای تحریک جوانه زنی را جذب کند. سپس دانه ها از آب خارج می شوند و در دمای نزدیک به ۳۰ درجه سانتیگراد، تا زمان جوانه زنی نگهداری می شوند، معمولاً بعد از ۲۴ تا ۳۶ ساعت.
کاشت: برای دستیابی به نشاهای مرغوب، توصیه می شود تقریباً ۰٫۲ کیلوگرم بذر در هر متر مربع کاشته شود تا به تراکم مناسب برسد.
برای به دست آوردن تراکم خوب در هنگام جوانه زنی، اقدامات زیر توصیه می شود:
- اطمینان حاصل کنید که از بذرهای مرغوب استفاده می شود (آزمایش جوانه زنی).
- خزانه را در خاک مناسب آماده کنید.
- هنگام کاشت، مهم است که دانه ها با خاک مخلوط شوند تا از دسترس پرندگان در امان باشند و از جابجایی آن ها با آب هم جلوگیری شود.
- مطمئن شوید که آبیاری به خوبی مدیریت شده و از بسترها در برابر پرندگان، حیوانات و هر نوع محرک دیگر محافظت می شود.
زمان خزانه گیری
زمان خزانه گیری برای ارقام مختلف، متفاوت است. ولی بطور کلی بهترین زمان برای خزانه گیری، زمانی است که میانگین دما به ۱۶ درجه سانتی گراد برسد و خطر سرمای اول فصل وجود نداشته باشد. خزانه ها را بهتر است اوایل فصل بهار آماده کرد تا از بارندگی اول فصل برخوردار شوند.
مکان خزانه گیری
مکان خزانه گیری باید در جایی باشد که خاک بخوبی شخم زده شده باشد و از هوموس و کود آلی کافی برخوردار باشند. خزانه ها باید در مکانی قابل دسترس و آفتابی (زاویه شمالی جنوبی)، نزدیک مزارع برنج و منبع آب و به دور از حیوانات و پرندگان قرار بگیرند. از قرار دادن خزانه ها در سایه درختان خودداری کنید. زیرا این امر باعث تضعیف نشاها می شود. آماده سازي زمين خزانه برنج نیز در امر کشت نکته ایی قابل توجه می باشد.
بعد از آماده سازی خزانه ها، برای محافظت آن ها از سرما بهتر است روی بستر خزانه ها را با پوشش نایلونی بپوشانید. برای این کار کمان های چوبی، فلزی یا فایبرگلاس به فاصله های ۵۰ سانتی متر روی خزانه ها قرار دهید و پوشش پلاستیکی را روی این کمان ها بکشید.
سخن آخر
برای تولید برنج مرغوب لازم است در تهیه نشاء برنج مدیریت صحیحی اعمال شود. در صورتی که یکی از مراحل تولید نشا با موفقیت انجام نگیرد، نشاهای ضعیفی تولید می شود که علاوه بر اینکه محصول مرغوبی بدست نمی آورید، از نظر اقتصادی خسارت زیادی به شما تحمیل می شود.
کلمات کلیدی:( انواع خزانه برنج ، آماده سازي زمين خزانه برنج ، آماده سازي بذر برنج ، زمان و مكان خزانه گيری )
