حشرات گرده افشان در عملکرد تولید بذر از اهمیت بالایی برخوردارند . گونه های بسیار زیادی از حشرات نقش مستقیمی در گرده افشانی دارند. دو گونه از حشراتی که نقش مهم در گرده افشانی گیاهان زراعی دارند.استفاده از حشرات در افزایش عملکرد تولید بذر
- راسته بزرگ دوبالان (Diptera)
- راسته بال غشاییان (Hymenoptera) که شامل زنبورهای معمولی، زنبورهای عسل و مورچه ها هستند.
استفاده از حشرات برای افزایش عملکرد تولید بذر
استفاده از حشرات برای افزایش عملکرد تولید بذر در یک گیاه انتوموفیل که برای تولید بذر کشت شده نقش مستقیمی دارد.در بیشتر موارد برای تولید بذر، گرده افشانی باید به صورت طبیعی توسط حشرات و گردش زنبورهای عسل نگهداری شده توسط زنبور داران حرفه ای اجاره می کنند.
در سیستم های پیشرفته کشاورزی ( به غیر از کشاورزی ارگانیک ) طیف زیادی از آفت کش ها مورد استفاده قرار می گیرد که بسیاری از این آفت کش ها برای حشرات مفید گرده افشان و به خصوص زنبورهای عسل سمی است.
برای حفظ سلامت حشرات گرده افشان فقط گروهی از مواد ایمن توصیه شده برای یک هدف خاص که با همکاری بین زنبورداران و فعالیت کنترل آفات انجام می گیرد مورد استفاده قرار می گیرد.
حشرات گرده افشان
مسئله مهمی که رابطه با گرده افشانی وجود دارد کاهش جمعیت زنبورهای درشت( Bumblebee) وکاهش امنیت زنبورهای عسل است که این امور باعث بی نظمی ناگهانی کلونی(CCD) و اختلال در کندوهای زنبور عسل و کاهش جمعیت زنبورهای عسل می شود.
علامت های این اختلال نبود حضور زنبورهای کارگر مرده حتی در درون کندو و یا در نزدیکی آن است که این نشان دهنده آن است که که زنبورهایی که حضور ندارند در جایی دور تر از کندو از بین رفته اند و همچنین نبود حضور زنبورهای بالغ( با اینکه ملکه حضور دارد).
حشرات گرده افشان را می توان به دو گروه بزرگ تقسیم بندی کرد:
۱- بخشی که از نکتار یا نوش استفاده می کنند
مانند زنبورها و پروانه ها که زمان استفاده از نوش گل موجب گرده افشانی می شوند.
۲- بخشی که برای تغذیه از دانه های گرده استفاده می کنند
بخشی که برای تغذیه از دانه های گرده استفاده می کنندبه سمت گل ها می روندو منجر به گرده افشانی می شوند. این دسته حشراتی هستند که از دانه های گرده گل تغذیه می کنندو به گل های کاملا باز که پرچ های بزرگو مشخصی دارند علاقه دارند، گل هایی مانند گل چایی، گیاهان خانواده خشخاش و بعضی از گیاهانی که هم خانواده سیب زمینی هستند.
نوش یا نکتار آب قند رقیقی است که در نوش جای در گیاه قرار گرفته است. نوش جای ها می توانند گل، برگ، جوانه و یا گلبرگ باشد. این نوش جای ها ممکن است از تغییر شکل دادن گلبرگ ها و پرچم ها و کاسبرگ ها به وجود آیند.
نقش مهم حشرات گرده افشان پخش کردن دانه های گرده و تکان دادن به پرچم ها است. این دانه های گرده که پراکنده می شوند ممکن است به روی کلاله همان گل و یا یک گل دیگر قرار گیرد و عمل لقاح انجام گیرد که این امر باعث گرده افشانی مستقیم می شود. دانه ها و گرده های گل که به بدن و بال حشره چسبیده و با خود بر روی گل دیگر می برد و گرده افشانی در گیاه دیگر انجام می شود گرده افشانی غیر مستقیم گفته می شود.
بعضی از گیاهان دسترسی به نوش جای ها راحت تر است چون گل های باز و شکفته دارند مانند گل سرخ،تیره آلاله و روناس اما در برخی از گیاهان دسترسی به نوش جای ها سخت است و ممکن است زوایدی مانند زبانک( در گل نرگس)، زواید کرکی(در گاو زبان ها) و قرار گرفتن نوش جای در این باریک گلبرگ (در ناخنک) مانع دسترسی راحت حشره به نوش گل شود.
نقش زنبور عسل در گرده افشانی
نقش زنبور عسل، بیشتر در گرده افشانی است تا تولید عسل، موم و غیره
اگر یک زنبور دار کندوهای زنبور عسل را در باغ خود نگه دارد هدفش گرده افشانی موثر بر روی محصولاتش می باشد و تولید عسل در مرحله بعدی آن می باشد. یک باغدار حاضر است از عسل بگذرد ولی عمل گرده افشانی محصولاتش به خوبی انجام گیرد اما زنبور دار هدفش تولید عسل است و این دو هر کدام به منافع خود فکر می کنند و برای به وجود نیامدن مشکل دو راه وجود دارد:
- یا آنکه باغدار(کشاورز) تعداد زیادی کندوی زنبور عسل داشته باشد و بهترین استفاده را از زنبورها ببرد
- باغدار (کشاورز) کندوهای زنبور عسل را اجاره کند و کاهش احتمالی عسل را با گرفتن اجاره بها جبران می کند.
کلمات کلیدی : استفاده از حشرات در افزایش عملکرد تولید بذر، حشرات گرده افشان، نقش زنبور عسل در گرده افشانی
