(تناوب زراعی – فواید تناوب زراعی – اصول تناوب زراعی – انتخاب گیاه – توالی در تناوب زراعی)
تناوب زراعی در کشاورزی
تناوب زراعی به سلسه مراتب کشت گیاهی در زمینی مشخص برای چندین سال متوالی گفته می شود. این مورد دارای اهمیت زیادی می باشد که منجر به افزایش راندمان تولید و عملکرد می گردد. انتخاب گیاه باید به گونه ای باشد که نیاز اقتصادی کشاورزان را برآورده کند. از طرفی انتخاب گیاه باید با شرایط محیطی منطقه نیز سازگاری نسبی داشته باشد. مقرون به صرفه و بازار پسند بودن محصول نیز باید در مورد انتخاب گیاه در نظر گرفته شود.
رعایت تناوب در کشت یکی از مهمترین اصول در تولید محصولات کشاورزی می باشد. کارشناسان بخش کشاورزی معتقدند لازمه ی افزایش بهره وری یک مزرعه در درازمدت نیازمند رعایت قواعد تناوب می باشد. پایداری در تولید محصول زراعی از موارد حائز اهمیت برای کشاورزان بوده و این مورد دارای تاثیر مستقیمی بر این مورد می باشد.
فواید تناوب زراعی
فواید تناوب زراعی به صورت زیر می باشد:
- نگهداری و بهبود حاصلخیزی خاک
- کاهش عوامل بیماری زا
- کاهش جمعیت افات
- کمک به تسریع در عمل بوسیدگی بقایای موجود در خاک
- ایجاد مانع در برابر افزایش مواد سمی در خاک
- ممانعت از فرسایش خاک
- تامین عناصرغذایی خاک
- تقویت مواد الی خاک
- ثبات خاکدانه ها
اصول تناوب زراعی
اصول تناوب زراعی بسته به نوع محصول و ترتیب کشت آن متفاوت است. در این باره اصول کلی وجود دارد که در ادامه اشاره ی کوتاهی به آنان می کنیم:
- مقرون به صرفه بودن گیاه از نظر زمان برداشت و قیمت محصول
- خودداری از کشت پشت سر هم گیاهان هم خانواده یا گیاهان دانه ای مانند غلات و حبوبات
- کشت گیاهان دانه ای می تواند در صورت تمایل بین دو محصول وجینی یا قبل از غلات صورت گیرد
- عدم کشت گیاهانی با بیماری و آفات مشترک
انتخاب گیاه
انتخاب گیاه در تناوب کشت می تواند بر اساس موارد زیر صورت گیرد:
- آب آبیاری
- میزان بهره وری از زمین
- کنترل فرسایش خاک
- کنترل علفهای هرز، آفات و بیماری ها
- توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات
- عوامل اقتصادی
آب آبیاری
انتخاب گیاه بر اساس آب آبیاری به مقدار آب موجود در ماه ها و هفته های مختلف سال بستگی دارد. از طرفی به این نکته باید توجه داشت که نیاز آبی گیاهان مختلف متفاوت می باشد. زمان کاشت محصول باید با نیاز آبی گیاه تطابق داشته باشد.
میزان بهره وری از زمین
برای افزایش میزان بهره وری از زمین می توان گیاهانی را انتخاب کرد که از طول عمر کمتری برخوردار باشند. مثلا می توان پس از برداشت گندم در خرداد و قبل از برداشت جو در آبان سویا کشت گردد. از طرفی برای افزایش میزان بهره وری از زمین گیاهانی انتخاب کرد که از عمق ریشه متفاوتی برخوردار باشند.
کنترل فرسایش خاک
در رابطه با کنترل فرسایش خاک، محصولات مختلف از نظر پوشش گیاهی و فرم ریشه متفاوت می باشند. بنابراین میزان فرسایش بادی و آبی زمین در محصولات مختلف با یک دیگر فرق دارد. بدین منظور می توان از محصولاتی در تناوب زراعی استفاده کرد که پوشش مناسبی بر سطح خاک ایجاد کنند.
کنترل علفهای هرز، آفات و بیماری ها
در تناوب باید گیاهانی را برگزینیم که کنترل مناسبی بر علف های هرز، آفات و بیماری ها داشته باشند. بدین منظور تنوع محصولات از لحاظ زمان کاشت می تواند شرایط کنترل علف های هرز فراهم نماید. افزایش اختلاف گیاهان انتخاب شده از نظر میزبان آفات و بیماری ها موجب کاهش احتمال گسترش این عوامل می شود
توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات
انتخاب گیاه در تناوب زراعی می تواند بر اساس توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات صورت گیرد. تلاقی زمان کاشت، داشت و برداشت محصولات در برخی زمان ها سبب افزایش تراکم کاری شده است. در برخی زمان ها این عامل سبب بلااستفاده ماندن نیروی انسانی و ماشین آلات می گردد. از این جهت انتخاب محصولات مختلف در سیکل تناوبی می تواند باعث توزیع مطلوب نیروی انسانی و ماشین آلات گردد.
عوامل اقتصادی
نظر به اینکه نوسان قیمت فروش محصولات متفاوت می باشد باید در انتخاب گیاهان دقت کافی به کار گرفته شود. از طرفی برخی از محصولات نسبت به عوامل و سوانح طبیعی از آسیب پذیری بالایی برخوردار می باشند. بدین منظور هر چه تنوع محصولات کاشته شده بیشتر باشد شکست در تولید یک محصول کاهش می یابد.
توالی در تناوب زراعی
توالی در تناوب زراعی باید باعث ثابت ماندن یا افزایش عملکرد محصول بعدی گردد. بقایای باقی مانده از برداشت یک محصول می تواند باعث کاهش رشد و عملکرد محصول بعدی گردد. در انتخاب توالی محصولات در تناوب زراعی دو محصول فوق نباید پشت سر هم قرار گیرند.
(تناوب زراعی – فواید تناوب زراعی – اصول تناوب زراعی – انتخاب گیاه – توالی در تناوب زراعی)
(فروشگاه آنلاین کشاورزی همیار کشاورزان)
سلام
خیلی ممنون مفید بود
سلام
با تشکر از توجه شما