از نظر دانشمندان ۱۶ عنصر برای حیات گیاهان بسیار مهم است و نقش تعیین کننده ای را ایفا می کنند. یکی از عناصر تاثیرگذار این لیست، ریز مغذی کوچکی به نام آهن است. آهن به دلیل نقش مهمی که در فرآیندهای متابولیکی (تنفس) دارد، یک ماده مغذی اساسی برای تمام موجودات زنده به شمار می آید. نقش آهن بقدری اساسی و ضروری است، که گیاه بدون آن نمی تواند کلروفیل تولید کند، و قدرت دریافت اکسیژن خود را از دست می دهد. در ادامه این مقاله تلاش داریم، نحوه تشخیص کمبود آهن در گیاه ، علت کمبود آهن و درمان آن را برای شما شرح دهیم؛ پس تا پایان ما را همراهی نمایید.
آهن چیست؟
آهن، همان گونه که در بدن انسان وظیفه حمل عناصر مهم را در جریان خون دارد، در گیاه نیز همین وظیفه را ایفا می کند. آهن به حمل اکسیژن در گیاه کمک کرده و از طریق سیستم گردش خود آن ها را جابجا می کند. گیاه برای سالم بودن فقط به مقدار کمی از آهن نیاز دارد، اما وجود این مقدار کم بسیار تاثیر گذار است.
برای تولید کلروفیل در گیاه، آهن درگیر شده و اکسیژن را به گیاه رسانده و رنگ سبز سالم را به آن تقدیم می کند. پس کمبود آهن در گیاه می تواند عامل از میان رفتن گیاه باشد.
نحوه تشخیص کمبود آهن در گیاه :
باتوجه به بیان این موضوع که کمبود آهن در کلروفیل گیاه تاثیرگذار است، پس می توان اولین نشانه کمبود آهن را زرد شدن برگ ها یا کلروز در نظر بگیریم. در کلروز ناشی از کمبود آهن زردی بصورتی است که رگ برگ ها سبز باقی می مانند. بصورت کامل تر یعنی، کمبود آهن بصورت شبکه ای از رگ برگ های سبز کم رنگ در زمینه سبز روشن یا زرد بروز می کند. معمولا هم، برگ های جوان دچار کلروز شده و برگ های قدیمی مصون باقی می مانند. اما اگر کمبود آهن زیاد شود همه بافت های گیاه درگیر شده و کناره های برگ به دلیل مرگ سلول ها از بین رفته و قهوه ای رنگ می شوند.
علت کمبود آهن در گیاه :
حالا که با آهن و نحوه تشخیص کمبود آهن در گیاه آشنا شدیم در ادامه می خواهیم یه علت کمبود آهن پرداخته و نحوه درمان آن را بیان کنیم.
نکته قابل توجه در کمبود آهن این است که، دلیل بارزی برای نمایان شدن این مشکل وجود ندارد و فقط نمی توان یک موضوع را بطور قطع عامل کمبود آهن دانست.
اما بطور عمومی می توان گفت که کمبود آهن در خاک های قلیایی و آهکی بیشتر رخ می دهد. جالب اینجاست که خاک های قلیایی سرشار از آهن هستند اما شرایط خاک، منجر به جامد شدن آهن و عدم توانایی ریشه برای جذب می شود. پس اگر شرایط خاک تغییر نکند همچنان آهن برای گیاه غیرقابل دسترسی است. آبیاری زیاد، دمای پایین خاک و نبود فضای کافی برای ریشه، نیز تاثیر بسزایی در کمبود آهن دارند.
راه های درمان کمبود آهن در گیاه :
برای برطرف نمودن کمبود آهن راه های بسیاری وجود دارد که به راحتی قابل استفاده هستند و می تواند تاثیر بسزایی بر جذب آهن خاک بگذارند. از راه های درمان کمبود آهن می توانیم به موارد ذیل اشاره نماییم:
- استفاده از کودهای آهن: از آنجایی که آهن یک ماده ضروری برای گیاه به حساب می آید، پس افزودن کود مناسب نمی تواند برای گیاه خطری داشته باشد. اضافه کردن کود آهن بخصوص در فصل های سرد سال که خاک با کمبود آهن مواجه است می تواند تاثیر چشمگیری در میزان آهن گیاه بگذارد.
- آبیاری سبک و با تعداد دفعات بیشتر: آبیاری با حجم زیاد املاح معدنی خاک را شسته و به اعماق می برد. پس با افزودن تعداد آبیاری، اما با حجم کم، علاوه بر حفظ رطوبت خاک، املاح مغذی آن را نیز حفظ می کند.
- کاهش رفت و آمد ماشین آلات کشاورزی: فشرده شدن خاک باعث عدم هوارسانی به ریشه می شود و عملکرد آن را در جذب مواد معدنی مختل می کند. پس با کاهش رفت و آمد ماشین آلات سنگین می توان خاک را سبک نگه داشت.
- اضافه کردن مواد آلی مناسب به خاک
- افزودن ترکیبات گوگردی در جهت کاهش PH
دو مورد بالا از موارد اصلاحی خاک و با توجه به بیان این موضوع که، خاک های قلیایی سرشار از آهن هستند اما شرایط خاک نامناسب است. می توان با افزودن ترکیبات گوگردی و مواد آلی به خاک، شرایط خاک را اصلاح کرده و جذب آهن از طریق ریشه را تسریع نمود.
جمع بندی
همان طور که در متن گفته شد، آهن یک عنصر ضروری و اصلی برای عملکردهای گیاه و بخصوص عملکرد فتوسنتز و کلروفیل است. پس با این حساب می توان گفت تنفس و سبزینگی گیاه به آهن بستگی دارد. از نشانه های اساسی کمبود آهن در گیاه زرد شدن برگ ها است. کمبود آهن در ابتدا برگ های جوان را درگیر می کند و در صورت عدم رسیدگی کل گیاه را گرفتار می نماید. پس می توان با انجام اقدامات درمانی آهن لازم را به گیاه رسانده و از پیش آمدن مجدد آن جلوگیری به عمل آورد.
در این مقاله تلاش شده است تا علائم کمبود آهن، و راه های درمان آن را برای شما مورد بررسی قرار دهیم. شما می توانید با نظرات خوب خود به ما در نوشتن مطالب بهتر کمک کنید.