(کیفیت میوه – زمان برداشت – میزان رسیدگی – انبار داری)
کیفیت میوه
کیفیت محصولات کشاورزی در گرو مدیریت در زمان کشت می باشد. مواردی مانند موارد زیر می تواند کیفیت میوه ها را تحت تاثیر قرار دهد:
- آبیاری
- برنامه غذایی
- کنترل آفات و بیماری
- شرایط آب و هوایی
محصولات کشاورزی ممکن از در زمان رشد (قبل از برداشت)، هنگام برداشت و یا پس از آن به دلیل ضربه به میوه، له شدن میوه و یا از دست دادن آب میوه با کاهش کیفیت و بازار پسندی قبل از رسیدن به مصرف کننده از بین بروند. بیشترین میزان خسارت در زمان قبل از برداشت و زمان اتصال میوه به درخت و یا بوته می باشد.
زمان برداشت
زمان برداشت محصولات کشاورزی وابسته به میزان رسیدگی آن ها می باشد. مواردی که در میزان رسیدگی محصولات موثر هستند.
به طور کلی در دو دسته تقسیم می شوند:
- موارد فیزیکی
- موارد شیمیایی
خصوصیات و موارد فیزیکی ذیل می تواند زمان رسیدگی میوه را نشان دهد:
- اندازه و شکل میوه
- رنگ میوه
- چگالی میوه
- سفتی بافت میوه
- ترد و شکننده بودن محصول
- نیروی لازم جهت کندن و برداشت میوه
لازم به ذکر است موارد فوق برای محصولات محتلف متفاوت است. به عنوان مثال برای محصولات جالیزی از قبیل خربزه و هندوانه نیروی لازم جهت کندن میوه مد نظر قرار می گیرد و در مورد انار باز شدگی تاج گل معیار مناسبی برای برداشت است.
اندازه و شکل میوه
اندازه و شکل میوه از معیار های فیزیکی زمان رسیدگی می باشد. البته در همه محصولات نمی توان از این معیار استفاده کرد. به عنوان مثال اندازه در محصول کلم و کدو بسیار مهم است زیرا پس از زمان رسیدگی اتصال محصول به بوته کلم باعث ترکیدن و در کدو نیز بزرگ شدن بی اندازه کاهش بازار پسندی را به همراه دارد.
رنگ میوه
از دیگر صفاتی که می تواند در برخی محصولات مانند سیب درختی، هلو، گوجه فرنگی و … رنگ میوه می باشد. محصولات در ابتدای تشکیل دارای رنگ سبز تیره بوده و پس از دریافت نور و گذر زمان رنگ سبز روشن شده و سپس رنگ طبیعی میوه را به خود می گیرد. در تغییر رنگ نکته ای که اهمیت دارد این است که در برخی محصولات مانند گوجه و یا فلفل دلمه رنگی پس از ظهور رنگ میوه (در گوجه رنگ صورتی و در فلفل بسته به نوع زرد، قرمز و یا نارنجی) می توان محصول را برداشت کرد ولی در مرکبات تغییر رنگ از سبز به نارنجی اصلا معیار تشخیص دقیقی نمی باشد. امروزه به دلیل راحت تر شدن زمان برداشت از دستگاه های سنجش رنگ استفاده می کنند.
چگالی میوه
در تشخیص رسیدن میوه های آجیلی و محصولات دانه روغنی شامل کلزا، گلرنگ و … از روش چگالی استفاده می شود. به این صورت که هر چه محصول رسیده تر باشد چگالی بیشتری دارد. اکثر میوه ها را می توان از طریق سفتی بافت برداشت کرد. لمس کردن میوه از طریق دست و یا دستگاه های فشار سنج (سفتی سنج) می تواند کمک شایانی به برداشت محصولات داشته باشد. تردی محصولات در باقلا و نخود سبز تاثیر زیادی بر روی کیفیت میوه دارد. هر چه ترد تر باشد میوه و محصول با کیفیت تری خواهیم داشت. این مورد نیز می تواند در زمان برداشت تاثیر داشته باشد. نیروی کندن میوه جهت جدا کردن میوه از دمگل می تواند نشانگر زمان رسیدگی باشد. در محصولات آجیلی مثل بادام و پسته میزان نیرو و حتی ترک خوردن پوست می تواند زمان رسیدگی را اعلام کند.
معیار های شیمیایی
معیار های شیمیایی یا درصد ترکیبات تشکیل دهنده مانند قند، نشاسته، میزان آب، اسیدیته و … قابل استفاده هستند. در برخی محصولات مانند چغندر قند سنجش میزان قند اعلام می کند زمان برداشت فرا رسیده است.
علاوه بر موارد فوق موارد زیر می تواند بر کیفیت دز زمان برداشت و بعد از برداشت تاثیر داشته باشد:
- روش برداشت
- زمان برداشت
- بسته بندی
- انبار داری
روش های برداشت شامل روش های:
در برداشت با دست در میوه هایی که میزان رسیدگی زیادی داشته باشند و له شده باشند باعث از بین رفتن کامل محصول می شوند. استفاده از قیچی در بین کشاورزان مرسوم ترین روش برداشت می باشد فقط باید مراقب بود که باقیمانده میوه بر روی قیچی ممکن است خسارت به میوه های دیگر وارد کند. برداشت های مکانیزه و ماشینی اصولا برای محصولاتی استفاده می شود که جهت فراوری کشت می شوند.
زمان برداشت
توصیه می شود برداشت محصول در ساعات ابتدای روز و قبل از ۱۰ صبح انجام شود. در این زمان میوه های کیفیت بیشتری داشته و ماندگاری آن ها نیز افزایش می یابد.
پس از برداشت محصول و قبل از بسته بندی لازم است مراحل زیر انجام گیرد:
- سرد کردن محصول
- جدا سازی محصولات بی کیفیت از محصول برداشت شده
سرد کردن به اندازه و به موقع محصول بعد از برداشت باعث کاهش تنفس در محصول می شود. کاهش تنفس بعد از برداشت باعث حفظ صفات زیر در میوه می شود:
- ارزش تغذیه ای
- طعم
- بافت
- وزن میوه
جدا کردن و حذف محصولات آلوده و به طور کلی منابع ایجاد آلودگی می تواند در ماندگاری محصولات موثر باشد. در بسته بندی محصولات لازم است میوه ها در جعبه هایی با جنس مناسب به صورت ردیفی چیده شوند هر چه در زمان بسته بندی از تماس محصولات با یکدیگر جلوگیری شود ماندگاری بیشتر است.
انبار داری
در انبار داری محصولات گیاهی سه فاکتور حائز اهمیت است:
- درجه حرارت انبار
- رطوبت نسبی انبار
- تهویه انبار
- چیدمان در انبار
عوامل فوق در گسترش و یا جلوگیری رشد عوامل بیماری زا اهمیت دارند. به عنوان مثال در انبار های دارای رطوبت و حرارت بالا عوامل بیماری زای قارچی به سرعت گسترش یافته و می تواند خسارت غیر قابل جبرانی را به انبار داران تحمیل نماید. دمای پایین در انبار باعث یخ زدگی و سرما زدگی محصولات شده و کاهش کیفیت را به همراه دارد. چیدمان باید به گونه ای باشد که هوا در بین محصولات جریان داشته باشد. علاوه بر این مقدار محصول نیز باید به حدی باشد که مسیر تهویه هوا را مسدود نکند. سرکشی محصولات مرتب انجام شود تا در صورت بروز مشکل در انبار و محصول سریعا نسبت به رفع آن اقدام شود.
(کیفیت میوه – زمان برداشت – میزان رسیدگی – انبار داری)
(فروشگاه آنلاین بهرویش همیار کشاورزان)
