(بذر کلم – انواع کلم – کلم بروکلی – گل کلم)
بذر کلم
بذر کلم جز بذور ریز در کشاورزی می باشد. بذور ریز اصولا به مواد شیمیایی آغشته شده که به آن ها بذور پلیت و در اصطلاح عامیانه بذور ساچمه ای یا شیمیایی گفته می شود. کلم ها گیاهانی دو ساله هستند که در سال اول رشد رویشی داشته به گل می روند و در صورتی که گل یا هد آن برداشت نشود و در زمین باقی بماند در سال دوم وارد فاز زایش شده و تولید بذر انجام می گیرد.
بذر کلم دارای انواع مختلف می باشد که می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
- انواع کلم بر اساس نوع بذر
- بذر هیبرید
- بذر استاندارد
- انواع کلم بر اساس رنگ هد
- کلم سبز
- کلم قرمز
- انواع کلم بر اساس شکل هد
- هد تخت
- هد کروی
- هد گنبدی
- انواع کلم بر اساس زمان کشت
- بهاره
- پاییزه
- انواع کلم بر اساس زمان رسیدگی
- زود رس
- میان رس
- دیررس
- انواع کلم بر اساس خوراک
- کلم پیچ
- کلم بروکلی
- کلم بروکسل
- گل کلم
- کلم قمری
کشت کلم
کشت کلم ها اصولا به صورت نشا انجام می گیرد. کشاورزان و زارعین کنار زمین خود را آماده کرده و در کنار زمین اصلی اقدام به کشت نشا می کنند. در این روش اصولا بذور استاندارد را در قسمت مشخص که به آن تخمدان گفته می شود کشت می کنند و پس از حدود ۴۵ – ۶۰ روز که نشا ها آماده انتقال می شوند جا بجا کرده و به زمین اصلی منتقل می کنند. برای کشت کلم های دارای بذور هیبرید اصولا اقدام به کشت در نشا خانه و با نظر افراد خبره این کار صورت می گیرد.
مقدار بذر مورد نظر برای کشت انواع کلم متفاوت بوده و از ۳۰۰۰ – ۴۵۰۰ عدد بذر در هر ۱۰۰۰ متر استفاده می شود. فواصل کشت نشا ها یا قرار دادن بذور در خاک به موارد زیر وابسته است:
-
نوع کلم
-
سایز هد
در کلم های پیچ و گل کلم فاصله بوته ها از هم بیشتر از فاصله کلم بروکلی می باشد. هر چه سایز هد در کلم پیچ بیتشر باشد رقم دیررس تر بوده و نیاز به فاصله بیشتری نسبت به سایر بوته ها دارد. لازم به ذکر است فاصله کشت نیز روی سایز هد تاثیر دارد. یعنی هر چه فاصله بوته ها به هم نزدیک تر باشند به دلیل رقابت بین گونه ای برای جذب بیشتر نور و مواد غذایی باعث کوچک شدن سایز و زن هد می شود.
جهت کشت بهاره کلم ها در فضای باز به دلیل محدودیت کنترل شرایط محیطی اصولا در فصل زمستان به این صورت انجام می گیرد که کشاورزان در ماه های دی و بهمن (بسته به شرایط محیطی) نشا خود را کشت کرده و در اواخر اسفند و یا اوایل بهار آن را به زمین اصلی منتقل می کنند. با توجه به زمان رسیدگی کلم و نوع کلم (کلم پیچ، گل کلم، کلم بروکلی و کلم بروکسل، کلم قمری) در اواخر بهار اقدام به برداشت می کنند.
جهت کشت پاییزه بذر کلم در اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد نشا گرفته شده و نهایتا تا اوایل تیر به زمین اصلی منتقل می گردد و برداشت اوایل مهر تا اواخر آن صورت می گیرد.
عمده مناطق کشت کلم در کشور استان های تهران، البرز، اصفهان، خوزستان و آذربایجان غربی می باشند که با توجه به سلیقه منطقه از ارقام مختلف استفاده می کنند.
در استان های تهران و البرز و اصفهان کشاورزان کلم هایی با مشخصات زیر را جهت کشت انتخاب می کنند:
- کلم پیچ سبز با هد کروی
- کلم پیچ قرمز با هد کروی و یا گنبدی
- گل کلم با رنگ هد سفید و یا سفید شیری
- کلم بروکلی
- کلم بروکسل
در استان خوزستان کلم ها با ویژگی های زیر کشت می شود:
- کلم پیچ سبز با هد تخت یا مسطح
- کلم پیچ قرمز با هد کروی و یا گنبدی
در استان آذربایجان غربی کلم ها با ویژگی های زیر کشت می شود:
- گل کلم با هد سفید و سایز بزرگ و ساقه کوتاه
در آذربایجان غربی به دلیل محدودیت دمایی کشاورزان قادر به یک کشت در طول سال زراعی هستند. این کشاورزان در اردیبهشت اقدام به انتقال نشا کرده و در اواخر شهریور برداشت انجام می گیرد. این گل کلم ها دارای سایز هد حداقل ۸ کیلو می باشد و برای مصرف ترشی می باشد. در این مناطق به دلیل وزش باد شدید کشاورزان در انتخاب بذر از بذور اسقبال می کنند که ساقه کوتاهی داشته باشند ریز پس از بسته شدن هد و سنگین شدن ساقه، در اثر وزش باد ساقه خم و در نهایت می شکند.
کلم بروکلی
کشت انواع کلم به خصوص کلم بروکلی در فصول سرد سال در گلخانه صورت می گیرد. کلم بروکلی به خشکی خاک حساس بوده و توصیه می شود خاک پای بوته همیشه مرطوب باشد. کلم بروکلی از نظر غذایی نیاز زیادی به کلسیم دارد و توصیه می شود هر دو روز یکبار محلول پاشی کلسیم انجام گیرد و در صورتی که از نظر غذایی تامین باشد می تواند تا ۹۰ سانتی متر هم رشد طولی (قد) داشته باشد. زمان رسدیگی این نوع کلم ۵۰ – ۷۰ روز بعد از انتقال نشا به زمین اصلی می باشد. برخی کشاورزان پس از رسیدن هد اصلی بروکلی ان را برداشت کرده (سر بر داری می کنند) و ازین طریق بوته چند هد دیگر تولید می کند. اگر چه هد های جانبی به کیفیت و وزن هد اصلی نمی رسند ولی در نهایت می تواند بخشی از هزینه های کشت را جبران نماید.
آفات مهم
مهمترین آفات کلم ها عبارتند از:
- پروانه برگخوار کلم
- کرم ریشه
- شتهی مومی کلم
کلم ها نسبت به موارد زیر حساس هستند:
- سرمای محیط
- آب
- رطوبت
حساسیت به سرما به حدی می باشد که اگر در سرما قطرات آب روی بوته کلم بماند دچار یخ زدگی می شوند. این یخ زدگی باعث از بین رفتن بوته شده و این در حالی است که ظاهر بوته چیزی نشان نمی دهد و تا زمان برداشت خراب شدن آن مشخص نیست.
ترکیدگی کلم در اثر بی آبی و یا بیش آبی حاصل می شود. در صورتی که کلم رسیده باشد و آبیاری قبل از برداشت انجام شود کلم ترکیده و از کیفیت آن کاهش می یابد. البته بی آبی و خشک شدن پای بوته نیز می تواند خسارت غیر قابل جبرانی به بوته ها وارد کند.
نکات مهم در انتخاب کلم پیچ
- فشردگی زیاد برگ ها
- رنگ برگ ها
- ضخامت برگ ها
- شکل ظاهری هد
نکات مهم در انتخاب گل کلم
- رنگ هد
- فشردگی هد
- ارتفاع ساقه
- پوشش برگی
تابش نور آفتاب به گل کلم باعث تغییر رنگ گل شده و هر چه پوشش برگی کامل تر باشد مانع از تابش آفتاب می شود. در مواردی که پوشش برگی کامل نباشد کشاورزان یکی از برگ های گیاه را بریده و روی هد آن می اندازند.