یکی از جدیدترین روش های کشت در کشاورزی، کشت هیدروپونیک است. محصولات هیدروپونیک گیاهانی هستند که بجای قرار گرفتن در خاک یا بسترهای گیاهی مصنوعی، در محلول مایع غنی از مواد مغذی قرار می گیرند. در حالی که برخی از کشاورزان محصولات گلخانه ای از بسترهایی مانند خرده های چوب یا ذغال سنگ نارس استفاده می کنند، محصولات هیدروپونیک از بسترهای سازگار با محیط زیست استفاده می کنند.
تقاضا برای محصولات گیاهی در طی دهه های گذشته بطور قابل توجهی افزایش یافته است. محصولات هیدروپونیک یکی از راه هایی است که کشاورزان اطمینان حاصل می کنند که می توانند تقاضای آن ها را در طول سال تأمین کنند.
اما آیا می دانید دقیقاً کشاورزی هیدروپونیک یا محصولات هیدروپونیک چیست؟ و اینکه با چه جوانب مثبت و منفی همراه است؟ اینها برخی از سوالاتی است که در طول این مقاله به آن ها پاسخ خواهیم داد.
وقتی نوبت به راه اندازی سیستم محصولات هیدروپونیک می رسد، عوامل کلیدی زیادی وجود دارد که باید در تصمیم گیری شما نقش داشته باشد. این به این دلیل است که سیستم های مختلف طرفداران و مخالفانی دارند. برای کمک به شما در تصمیم گیری در مورد سیستم هیدروپونیک، برخی از مزایا و معایب را ذکر کرده ایم. نگاهی بیندازید و ببینید آیا این نوع کشت با توجه به ویژگی های آن، برای شما مناسب است یا خیر.
کشت محصولات هیدروپونیک
در ساده ترین تعریف، کشاورزی هیدروپونیک را می توان نوعی کشت بدون خاک تعریف کرد. این فرآیند شامل رشد یک دسته از گیاهان بدون استفاده از خاک است. در اینجا، خاک توسط یک ماده مغذی جایگزین، مانند آب، جایگزین می شود. بنابراین، تمام نیاز گیاه برای رشد و نمو، توسط مواد محلول در آب و نور خورشید برطرف می شود. این فرایند کاملاً ساده است و از آنجا که خاک در این سیستم دخیل نیست، از نظر نگهداری نیز کم و بدون دردسرتر است.
مزایای کشت محصولات هیدروپونیک
۱٫ بدون نیاز به خاک
به عبارت دیگر می توانید در مکان هایی که زمین محدود است، وجود ندارد یا به شدت آلوده است، محصول پرورش دهید. ناسا در نظر دارد در آینده برای پرورش مواد غذایی برای فضانوردان در فضا (جایی که خاک وجود ندارد) از روش هیدروپونیک استفاده کند.
۲٫ استفاده بهینه از فضا و مکان
از آنجا که تمام نیازهای گیاهان در یک سیستم فراهم و نگهداری می شود، می توانید در آپارتمان کوچک خود و یا جاهایی که به خاک دسترشی ندارید و تا زمانی که فضای کمی داشته باشید، محصولات مورد نیاز خود را تولید کنید. ریشه گیاهان معمولاً در جستجوی غذا و اکسیژن در خاک گسترش پیدا می کند. در کشت هیدروپونیک که ریشه ها در مخزنی پر از محلول غذایی غرق می شوند و مستقیماً با مواد معدنی حیاتی در تماسند، این مساله وجود ندارد. این بدان معنی است که می توانید گیاهان خود را بسیار نزدیک تر از هم قرار دهید و در نتیجه صرفه جویی زیادی در فضا انجام دهید.
۳٫ كنترل آب و هوا
مانند گلخانه ها، تولیدکنندگان هیدروپونیک می توانند کنترل کاملی بر آب و هوا، دما، رطوبت و نور محیط داشته باشند. به عبارت دیگر، شما می توانید در تمام طول سال بدون توجه به فصل، محصولات مورد نیاز خود را پرورش دهید. کشاورزان می توانند برای به حداکثر رساندن سود تجاری خود، در هر زمان تولید کنند.
۴٫ صرفه جویی در مصرف آب
گیاهانی که به صورت هیدروپونیک پرورش می یابند در مقایسه با گیاهان زراعی، فقط ۱۰ درصد آب مصرف می کنند. در این روش آب دوباره گردش می یابد. به این صورت که گیاهان آب لازم را دریافت می کنند، سپس پساب ها جمع می شوند و به سیستم برمی گردند. اتلاف آب فقط به دو شکل اتفاق می افتد، تبخیر و نشتی از سیستم (اما یک تنظیم کارآمد، نشتی را به حداقل یا صفر می رساند).
پیش بینی می شود، در آینده تولید مواد غذایی۷۰ درصد افزایش یابد، این در حالی است که با کمبود آب و زمین قابل کشت مواجه هستیم. بنابراین هیدروپونیک می تواند یک راه حل مناسب برای تولید مواد غذایی در مقیاس بزرگ در نظر گرفته شود.
۵٫ استفاده موثر از مواد مغذی
در هیدروپونیک، شما می توانید ۱۰۰ درصد، مواد مغذی مورد نیاز گیاهان را کنترل کنید. قبل از کاشت، تولیدکنندگان می توانند نیاز گیاهان و مقادیر خاص مواد مغذی مورد نیاز در همه مراحل را بررسی کنند و بر این اساس، آن ها را با آب مخلوط کنند. مواد غذایی در مخزن نگهداری می شوند، بنابراین مشکلات اتلاف و تغییر در عناصر غذایی در خاک وجود ندارد.
۶٫ کنترل pH محلول
تمام مواد معدنی محلول در آب هستند. این بدان معناست که می توانید سطح pH محلول آب را در مقایسه با خاک ها، بسیار راحت تر اندازه گیری و تنظیم کنید و از جذب بهینه عناصر غذایی برای گیاهان اطمینان حاصل کنید.
۷٫ سرعت رشد بهتر
آیا سرعت رشد گیاهان در کشت هیدروپونیک بیشتر از سرعت رشد در خاک است؟ بله
در سیستم هیدروپونیک تمامی ورودی ها قابل کنترل هستند، دما، نور، رطوبت و به ویژه مواد غذایی. گیاهان در شرایط ایده آل قرار می گیرند و عناصر غذایی به مقدار کافی تأمین می شوند و مستقیماً با سیستم های ریشه ای در تماس هستند. بنابراین، گیاهان دیگر انرژی خود را برای جستجوی مواد مغذی محلول در خاک هدر نمی دهند. در عوض، آن ها تمام انرژی خود را بر روی پرورش و تولید میوه متمرکز می کنند.
۸٫ بدون علف هرز
اگر در مزرعه، گیاهی کشت کرده باشید، متوجه می شوید که وجود علف های هرز چه مشکلاتی را ایجاد می کنند. کنترل علف های هرز یکی از وقت گیرترین کارها برای کشاورزان است. شخم زدن، استفاده از سموم شیمیایی و غیره، هزینه و وقت زیادی را از کشاورزان می گیرد. علف های هرز بیشتر با خاک ارتباط دارند. بنابراین در این کشت بدلیل استفاده نکردن از خاک، هیچگونه علف هرزی هم رشد نخواهد کرد.
۹٫ آفات و بیماری های کمتر
عدم وجود خاک علاوه بر حذف علف های هرز، کمک می کند تا گیاهان در برابر آفات خاکی مانند پرندگان، حشرات خاکزی، جوندگان و قارچ های بیماری زایی که در خاک زندگی می کنند، مانند فوزاریوم (Fusarium)، پیتیوم (Pythium)، رایزوکتونیا (Rhizoctonia) و غیره در امان باشند. همچنین هنگام رشد در یک سیستم بسته، کشاورزان می توانند به راحتی کنترل بیشتر متغیرهای اطراف را در دست بگیرند.
۱۰٫ استفاده کمتر از حشره کش و علف کش ها
از آنجا که از هیچ خاکی استفاده نمی شود و علف های هرز، آفات و بیماری های گیاهی به شدت کاهش می یابند، مواد شیمیایی کمتری استفاده می شود. این کمک می کند محصولات سالم و با کیفیتی تولید شود. عدم یا حداقل استفاده از سموم شیمیایی یکی از نقاط قوت سیستم کشت هیدروپونیک محسوب می شود.
۱۱٫ صرفه جویی در کار و زمان
علاوه بر اینکه کارهای کمتری را برای کشت، آبیاری، کنترل آفات و علف های هرز صرف می شود، در زمان نیز صرفه جویی می کنید. زیرا ثابت شده است که سرعت رشد گیاهان در روش هیدروپونیک بیشتر است.
به نظر می رسد که مزایای کشت هیدروپونیک بسیار زیاد است، اما باید با نکات منفی و معایب آن هم آشنا شوید. در ادامه به بررسی معایب هیدروپونیک می پردازیم.
معایب کشت محصولات هیدروپونیک
۱٫ یک باغ هیدروپونیک نیاز به وقت و تعهد شما دارد.
درست مانند هر چیز که در زندگی ارزشمند است، با نگرش سخت کوش و مسئولیت پذیر، بازدهی رضایت بخشی دارد. در نمونه های کشت شده در خاک، گیاهان را می توان روزها و هفته ها به تنهایی رها کرد و زنده بمانند. اگر چیزی متعادل نباشد، طبیعت و خاک بستر، به تنظیم آن کمک می کنند. ولی در هیدروپونیک اینگونه نیست.
گیاهان بدون مراقبت مناسب و دانش کافی، سریع از بین می روند. به یاد داشته باشید که گیاهان برای بقای خود به مراقب مداوم نیاز دارند. باید از گیاهان و سیستم کشت به خوبی مراقبت کنید. هرچند تمامی کارها را می توان بصورت اتوماتیک انجام داد، ولی تمامی قسمت های سیستم باید بصورت مداوم مورد بررسی قرار گیرند تا از مشکلات غیر منتظره جلوگیری کرده و تعمیر و نگهداری مکرر را انجام دهید.
۲٫ تجارب و دانش فنی
هیدروپونیک سیستمی است که از انواع مختلفی از تجهیزات استفاده می شود که کار با آن ها نیاز به تخصص دارد. اشتباه در تنظیم سیستم ها و عدم توانایی در کنترل شرایط رشد گیاهان در این محیط، تمام هزینه ها و زحمات شما را به هدر می دهد.
۳٫ بحث های ارگانیک
در مورد اینکه آیا محولات هیدروپونیک باید ارگانیک محسوب شود یا خیر، بحث های زیادی وجود دارد. مردم این سوال را دارند که آیا گیاهانی که به صورت هیدروپونیک پرورش می یابند، ارگانیک هستند یا خیر؟ کشاورزان در سراسر جهان برای ده ها سال گیاهان هیدروپونیک از جمله کاهو، گوجه فرنگی، توت فرنگی و غیره را پرورش داده اند. آنها برای میلیون ها نفر غذا تهیه کرده اند. برای جواب به این سوال تحقیقات زیادی در حال انجام است.
۴٫ خطرات آب و برق
در سیستم هیدروپونیک، بیشتر از آب و برق استفاده می شود. همیشه هنگام کار با سیستم های آب و تجهیزات الکتریکی، به ویژه در گلخانه های تجاری، ایمنی را در اولویت قرار دهید. قرار گرفتن آب و برق در کنار هم بدون رعایت کردن موارد ایمنی بسیار خطرناک است.
۵٫ تهدیدهای خرابی سیستم
برای مدیریت کل سیستم از برق استفاده می شود. بنابراین فرض کنید برای قطع برق اقدامات مقدماتی را انجام نداده اید، سیستم بلافاصله متوقف می شود و گیاهان ممکن است به سرعت خشک شوند و طی چند ساعت از بین می روند. از این رو، همیشه باید یک منبع پشتیبان تهیه شود، مخصوصاً برای سیستم های با مقیاس بزرگ.
۶٫ هزینه های اولیه
مطمئناً برای خرید و نصب تجهیزات اولیه، هزینه های زیادی را باید پرداخت کنید. پس از استقرار سیستم، هزینه ها فقط به مواد مغذی و برق و تعمیرات اختصاص می یابد.
۷٫ بازده طولانی برای هر سرمایه گذاری
تولیدکنندگان تجاری در هنگام شروع برای کشت در مقیاس وسیع با هیدروپونیک با چالش های بزرگی روبرو هستند. این عمدتاً به دلیل هزینه های اولیه زیاد و سوددهی طولانی مدت و نامشخص (بازگشت سرمایه) است. جزئیات یک برنامه سودآور و واضح برای درخواست سرمایه گذاری کار آسانی نیست.
۸٫ بیماری ها و آفات ممکن است به سرعت گسترش یابند.
در روش هیدروپونیک آب در سیستم بسته گیاهان گردش دارد. بنابراین، عفونت های گیاهی یا آفات، می توانند در همان مخزن مواد غذایی به سرعت گسترش یابند. در بیشتر موارد، بیماری ها و آفات در سیستم کوچکی از تولید خانگی چندان مشکل ساز نیستند. این مشکل فقط برای گلخانه های بزرگ هیدروپونیک پیچیده است. بنابراین بهتر است قبل از آن یک برنامه مدیریت بیماری خوب داشته باشید. به عنوان مثال، فقط از منابع آب تمیز بدون بیماری و ضدعفونی شده استفاده کنید. در صورت بروز بیماری ها، باید آب، ماده مغذی و کل سیستم آلوده را سریع استریل کنید.
نتیجه گیری
با این اوصاف آیا هنوز هم سیستم کشت محصولات هیدروپونیک را توصیه می کنیم؟ بله، کاملا.
هیدروپونیک هم درست مثل هر چیز دیگری در زندگی دارای معایبی است. اما با داشتن تخصص، برنامه ریزی درست و استفاده از تجربیات می توانید بر اکثر آن ها غلبه کنید. با توجه به مزایایی که می تواند داشته باشد، محصولات هیدروپونیک به عنوان یک کشت با ارزش محسوب می شود.
مزایای بی شماری از کشت محصولات هیدروپونیک وجود دارد. تلفیق آن با دانش و فنون مناسب می تواند در بازه زمانی کوتاهی نتایج بسیار خوبی به دست آورد. با استفاده از هیدروپونیک به راحتی می توان نگرانی های مختلف زیست محیطی، کاهش زمین های قابل کشت و کمبود آب را از بین برد. برای کشاورزان تجاری و باغبانان گلخانه ای بسیار مفید است.
هیدروپونیک ظرفیت تولید بالایی دارد. انتظار می رود بازار محصولات هیدروپونیک در سال های آینده به طرز چشمگیری گسترش یابد. چه بخواهید و چه نخواهید، باید بپذیریم که هیدروپونیک همیشه بخشی از کشاورزی مدرن است و می تواند با امتیازات رقابتی ثابت شده نسبت به کشت در خاک، کشاورزی آینده باشد. مزایایی همچون، صرفه جویی در فضا، استفاده موثر از مواد غذایی، کارآیی مطلوب، عدم وجود علف های هرز، آفات و بیماری های گیاهی کمتر، عملکرد پایدار، کنترل کل سیستم، استفاده کمتر از حشره کش ها، امکان کشت محصولات در تمام طول سال و غیره را شامل می شود.
به طور کلی، کشاورزی هیدروپونیک یک روش عالی برای کشاورزی است و مزایای آن اغلب بیشتر از معایب آن است. اکنون که با مزایا و معایب کشاورزی هیدروپونیک آشنا شدید، سعی کنید این روش نوین کشاورزی را امتحان کنید. با توجه به مزایای زیادی که به همراه دارد، این روش مطمئناً انتظارات شما را برآورده خواهد کرد.
