هورمون گیاهی

هورمون به معنی محرک است، حال هورمون های گیاهی نیز محرکی است که فرآیند و مراحلی برنامه ریزی شده در سلول های هدف را شروع می کنند. گیا‌هان با انواع هورمون های گیاهی تنظیمات خود را انجام می دهند. انواع هورمون گیاهی از جمله مهمترین و بهترین محرک بیرونی گیاهی است، و هرکدام دارای نقشی ویژه در گیاه هستند.

انواع هورمون ها گیاهی:

به طور کلی انواع هورمون های گیاهی به دو دسته بزرگ :

۱- تحریک‌کننده‌های رشد: اکسین، جیبرلین و سیتوکینین
۲- بازدارنده‌های رشد: اسید آبسیزیک و اتیلن

اکسین ها

نواحی از گیاه مانند نوک ساقه، نوک ریشه که فعالیت های رشد و نمو در آن ها بیشتر است، عموما بالاترین میزان اکسین را تولید می‌کنند.

اثار اکسین ها :

• افزایش طولی سلول
• کنترل ریزش پاییزی برگ ها و میوه ها
• جلوگیری از رشد ریشه های نابه جا
• افزایش رشد و میوه دهی گیاه
• تاثیر در ایجاد گل دهی گیاهی
• تولید آوند چوبی
• موثر بر تمایز سلولی و اندام‌زایی در گیاهان
• بیوسنتز پروتئین و انواع RNAها
• ایجاد بکرزایی (بکرزایی شرایطی است که در آن میوه بدون لقاح رشد خواهد کرد. البته گفتنی است میوه‌های حاصل از بکرزایی اکثرا بدون دانه هستند.)

نکته ی بسیار کلیدی برای کشاورزان عزیز اطلاعات در مورد مقدار مصرف این هورمون است، زیرا در اثر افزایش مصرف رشد ریشه متوقف و گیاه نابود می شود.

جیبرلین ها:

جبرلین حاصل تحقیقات و کشف دانشمندان چینی است، این دانشمندان بر روی نوعی از بیماری قارچی تحقیق می کردند، که متوجه عاملی شدند که سبب افزایش غیر طبیعی گیاه تازه شده بود. این ماده چیزی بع غیر از هورمون جیبرلین نبود.
البته جبرلین از ترکیب شش نوع ماده شیمیایی به دست می آید و تا کنون بیش از ۸۴ نوع جبرلین طبیعی کشف شده است.

اثار هورمون جیبرلین:

• طویل شدن سلول‌ها ی گیاهی
• اثر بر گلدهی: جیبراین مانند هورمون اکسین در گیاهان روز بلند سبب گلدهی شده و در گیاهان روز کوتاه گلدهی را متوقف می‌کند.
• تاثیر بر رشد و تشکیل ریشه: در برخی از گونه‌های گیاهی جبیرلین در غلظت‌های خاص سبب رشد ریشه خواهد شد.
• افزایش رشد برگ
• شکست خواب بذر
• موثر در رشد اندام نر گیاهی
• افزایش بزرگی و بازار پسندی میوهایی مانند انگور
• تاخیر در رسیدن میوه‌ها
افزایش طول ساقه‌ها
• تمایزو جدا سازی سلول ها
• تحریک کامبیوم آوندی برای تولید آبکش پسین

سیتوکینین ها:

سیتوکینین ها محرکی جهت تقسیم سلول ها به حساب می آیند.
هرمون های سیتوکنسن دراکثر و یا بهتر از بگوییم همه ی مراحل رشد گیاهان نقش دارند بنابر این دارای اهمیت بسیار بالایی است.
مقاومت گیاه را نسبت به عواملی مانند پیری ، آلودگیهای ویروسی و علفکشها و همچنین دمای پایین افزایش می‌دهند.

جالب است بدانید ابتدا هورمون سیتوکینین را در ابتدا در شیر نارگیل مایع پیدا و کشف کردند.
آیا به دنبال محصولی هستید که از پیری درخت و زردی برگ های آن جلوگیری کنید؟
سیتوکنین گزینه ای بسیار مناسب جهت جلوگیری از پیری درخت می باشد.

آثار هورمون سیتوکنین ها:

از انواع هورمون گیاهی که میتوان نام برد هورمون سیتوکنین می باشد که در زیر به آثار استفاده از آن می پردازیم.
• افزایش رشد و طویل شدن سلول‌ها گیاهی
• افزایش بر رشد ریشه( البته باید در مقدار دز مصرفی این هورمون بسیار دقت داشت زیرا در اثر استفاده بیش ازاندازه رشد ریشه متوقف می شود.)
• بکرزایی
• افزایش گلدهی
• شکست خواب
• کاهش سرعت پیری گیاه
• افزایش تشکیل جوانه
• جلوگیری از زردی برگ ها

هرمون اتیلن:

متفاوت ترین هورمون در بین هورمون ها اتیلن است.(زیرا به صورت گاز است)
در ایام قدیم جهت افزایش رنگ و طعم مرکبات محصولات را در اتاقی که مجهز به بخاری زغال سنگی بوده می گذاشتند و تصور می کردند گرما سبب افزایش کیفیت محصول می گردد، که بعد از آن طبق تحقیقات پژوهشگران این افزایش کیفیت به دلیل وجود هورمون اتیلن بوده است.
هورمون اتیلن را بعضی از میوه ها مانند سیب تولید می کنند.

آثار استفاده از هورمون اتیلن:

از انواع هورمون گیاهی که میتوان نام برد هورمون اتیلن می باشد که در زیر به آثار استفاده از آن می پردازیم.
• جلوگیری از پیری برگ
• افزایش ریزش برگ‌های پیر
• تسریع در رسیدن میوه‌ها
• زمین گرایی افقی برای گیاهانی که رشد عمودی دارند.

هورمون اسید آبسیسیک:

هورمونی با خاصیت خواب آوری گیاه، هورمون اسید آبسیسیک سبب به خواب رفتن گیاه در شرایط خاص است.
اسید ابسیسیک از تاثیر جیبرلین بر تولید جوانه‌ها جلوگیری خواهد کرد و این بازدارندگی غیر قابل برگشت است.
این هورمون در رشد قسمت های مختلف گیاهان اثر بازدارنده دارد و اثر ترکیبات طبیعی محرک رشد را خنثی می‌کند.
هورمون‌های آبسیزیک اسید قوی تر از سایر ترکیب های مهار کننده‌ گیاهی هستند.

آثار هرمون آبسیزیک اسید

از انواع هورمون گیاهی که میتوان نام برد هورمون آبسیزیک اسید می باشد که در زیر به آثار استفاده از آن می پردازیم.

• کمک به ریزش برگ و میوه
• ایجاد خواب جوانه(هورمون بازدارنده است)
• مهار رشد و جوانه زدن بذرها
• تقویت و افزایش ریشه‌زایی
• کاهش تعریق در گیاه به خصوص زمان کم آبی

کلمات کلیدی: ( انواع هورمون گیاهی ، نقش هورمون گیاهی ، کابرد هورمون گیاهی )