(کشاورزی پایدار – کشاورزی پایدار در ایران – کود زیستی – آکواپونیک)
کشاورزی پایدار
به زراعت با اصول اکولوژیکی که مطالعه ی روابط بین موجودات زنده محیط زندگی آن ها است، کشاورزی پایدار می گویند.
کشاورزی پایدار در واقع نوعی فرآیند بیولوژیکی بهینه سازی است که با استفاده از منابع طبیعی قادر به تامین نیاز غذایی بشر است.
از اهداف این کشاورزی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
۱ ـ حفاظت از منابع طبیعی
۲ ـ حفاظت از منابع انرژی
۳ ـ افزایش و حفظ سودآوری
۴ ـ حفاظت از تنوع زیستی
این نوع کشاورزی را می توان تلفیقی از دانش و مدیریت دانست.
از انواع سیستم های کشاورزی پایدار که موجب بهبود بازدهی انرژی می شود می توان به موارد زیر را نام برد :
۱ ـ چند کشتی
۲ ـ مخلوط کاری
۳ ـ شخم حفاظتی
۴ ـ ایجاد جنگل – زراعتی
۵ ـ تلفیق دام و گیاه
از مزایای استفاده از این نوع کشاورزی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- بهبود مواد آلی خاک
- کاهش مصرف کود های شیمیایی
- کاهش فرسایش خاک
- کاهش هزینه تولید وبهبود راندمان اقتصادی
- ایجاد اکوسیستم سالم برای پرورش گیاهان و جانوران
- صرفه جویی در مصرف آب و جلوگیری از هدر رفت آن
رویکردهای اصلاحاتی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار کشاورزی :
- اصلاح ساختار مدیریتی
- تامین آب
- یافته های تحقیقاتی
- اصلاح الگوی مصرف
- بازار یابی
- تولید
- روش های نوین
مشکلات و موانع توسعه پایدار کشاورزی :
- مدیریتی
- انگیزشی
- مشکلات زیر ساختی
- ضعف اطلاعات و دانش کشاورزان
- موانع اقتصادی و حمایتی
کشاورزی پایدار در ایران
کشاورزی پایدار در ایران به دلیل رشد عوامل تخریب کننده منابع پایه دستخوش تغییرات منفی شده است، اگرچه پیشرفت های چندین دهه اخیر در کشاورزی موجب بهبود قابل توجه محصولات کشاورزی شده است.
از عوامل نگران کننده ی تاثیر گذار در کشاورزی پایدار در ایران می توان موارد زیر را ذکر کرد :
- کمبود منابع آب
- خاک
- جنگل ها و مراتع کشور
ایران جز کشورهای مناطق خشک و کم آب دنیا به حساب می آید و هم چنین خاک های کشور برای کشت آبی و دیم بسیار محدود است.
از لحاظ جنگل ها و مراتع نیز هر ساله میزان قابل توجهی از آن کاهش می یابد که تنوع گونه گیاهی در آن نیز رو به کاهش هستند که بعضی از آن ها در حال انقراض می باشند.
کشاورزی پایدار در ایران به عوامل زیر بستگی دارد :
- انتخاب رقم صحیح کشت
- حاصلخیزی و باروری خاک
- شخم زنی با شیوه ی مناسب
- رعایت تناوب زراعی برای کاهش هزینه های تولید
- کاهش اثرات مخرب محیط زیستی
- تامین پایداری در تولید و سود آوری
شاخص های مناسب برای تشخیص میزان و دوام پایداری کشاورزی:
- منابع کشاورزی
- پیشرفت کشاورزی
- محیط زیست
- وضعیت جوامع روستایی و آموزشی
در کشاورزی رایج در کشور که به عنوان نقطه ی مقابل کشاورزی پایدار است از نهاده های بسیاری استفاده می شود که سبب افزایش مصرف سوخت و انرژی خواهد شد و عملکرد نیز بهبود می یابد، اما در کشاورزی پایدار اگرچه میزان تولید و عملکرد محصول کاهش می یابد اما باید توجه داشته باشیم که استفاده از سوخت های فسیلی نیز کاهش می یابد و در نتیجه اثرات تخریب بر محیط زیست نیز کم می شود.
کود زیستی
به مواد حاصلخیز کننده ای که دارای تعداد کافی از یک یا چند گونه میکروارگانیسم های سودمند خاکزی می باشند، کود زیستی یا بیولوژیک می گویند.
کود زیستی علاوه بر هزینه ی پایین تر، هیچ آلودگی در اکوسیستم وارد نمی کنند.
اهداف استفاده از کود های زیستی :
- تقویت و حاصلخیزی خاک
- تامین مواد غذایی سالم
- افزایش عملکرد محصولات بدون آلودگی زیستی
- بهبود کیفیت و کمیت مواد غذایی
از مزایای استفاده از کود زیستی می توان موارد زیر را ذکر کرد :
- بهبود مواد غذایی و آلی خاک
- کاهش نیاز به استفاده از کود های شیمیایی
- بالا بردن قدرت جذب مواد غذایی به وسیله ی گیاهان
- حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش آن
- اصلاح شوری خاک با استفاده از گوگرد موجود در آن
از نظر استفاده از سموم شیمیایی ایران نسبت به میانگین جهانی وضعیت بهتری دارد.
دسته بندی کود های زیستی با توجه به نوع میکروارگانیسم های موجود در آن:
- ریزاندامگان کارآ
- کود باکتریایی
- کود قارچی
- کود جلبکی
- کود اکتینومیست ها
استفاده از مواد غذایی که از کود های زیستی برای تولید آن استفاده شده به دلیل عدم وجود سموم حشره کش و آفت کش و علف کش های مصنوعی و دستکاری های ژنتیکی برای مصارف انسانی بهتر و سالم تر می باشد.
آکواپونیک
آکواپونیک روشی مدرن در کشاورزی است که شامل ترکیب آبزی پروری و پرورش گیاهان در آب می باشد.
در آکواپونیک از فضولات آبزیان برای مصرف کود گیاهان و از آب تصفیه شده توسط گیاهان برای استخر پرورش آبزیان استفاده می شود.
از تلفیق سیستم پرورش ماهی در استخر با گلخانه های هیدروپونیک، آکواپونیک ایجاد خواهد شد.
از مزایای استفاده از این سیستم می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- امکان تولید گیاهان و آبزیان در شرایطی که با کمبود آب مواجه باشیم
- کاهش نیروی انسانی
- مصرف و تولید ارگانیک
- بی نیازی به مصرف علف کش ها و آفت کش های شیمیایی
- توانایی تولید در خارج از فصل تولید
این سیستم بهترین مورد برای تولید گیاهان ارگانیک است.
در استخر پرورش آبزیان غلظت مواد آلی به مرور زمان افزایش می یابد که برای آبزیان ضرر دارد اما همین مواد آلی، غذای اصلی گیاهان هستند که با هدایت آب در سیستم های هیدروپونیک برای گیاه قابل استفاده می باشند. در این سیستم استفاده از کود های شیمیایی به حداقل میزان یا صفر خواهد رسید.
فواید استفاده از آکواپونیک:
- افزایش بازدهی و عملکرد محصول در واحد سطح
- صرفه جویی در مصرف آب و ذخیره سازی آن
- کاهش آلودگی محیط
- تامین مواد مورد نیاز گیاه از طریق پساب های ماهی ها
از معایب استفاده از این سیستم می توان به بالا بودن هزینه ی نصب، راه اندازی و نگه داری از آن اشاره کردکه احتیاج به سرمایه گذاری زیادی دارد، اما شایان ذکر است که سیستم آکواپونیک در کشاورزی پایدار بسیار مؤثر است.
در واقع کشاورزی پایدار برای دستیابی به بالاترین میزان عملکرد اقتصادی است چون در آن از منابع موجود حداکثر بهره برداری شده که طبیعتا هزینه تولید کاهش و در نتیجه بازدهی اقتصادی آن بهبود می یابد.
(کشاورزی پایدار – کشاورزی پایدار در ایران – کود زیستی – آکواپونیک)
(فروشگاه آنلاین بهرویش همیار کشاورزان)
