در ابتدای مطلب به تعریف کودهای زیستی باکتریایی می پردازیم، به مواد حاصل‌خیزکننده‌ای که دارای تعداد کافی از یک یا چند گونه از میکروارگانیسم‌های مفید خاکزی هستند کودهای زیستی باکتریایی گفته می شود.
کودهای زیستی باکتریایی، دارای میکروارگانیسم‌هایی هستند که توانایی تبدیل عناصر غذایی خاک را در یک فرایند زیستی به مواد مغذی مانند ویتامین ها و دیگر مواد معدنی را داشته و به ریشه خاک می رساند.
مصرف کودهای زیستی باکتریایی کم هزینه تر بوده و موجب جلوگیری از آلودگی محیط زیست و اکوسیستم می گردد.
شایان ذکر است کودهای زیستی باکتریایی مواد نگه‌دارندهٔ میکروارگانیزم‌های سودمند خاک هستند.
در چند دهه ی گذشته بدلیل استفاده بی رویه ی کودهای شیمیایی اثرات مخرب زیستی فراوانی مانند انواع آلودگی‌های آب و خاک و همچنین وجود مشکلاتی در سلامتی انسان و دیگر موجودات زنده به وجود آمده است.
در کشاورزی پایدار متخصصین بر این عقیده هستند که هر چه بیشتر از موجودات زنده در خاک جهت تأمین نیازهای غذایی گیاه کمک گرفته شود اثرات مخرب زیست محیطی و… کاهش پیدا خواهد کرد.
بنا به این دلیل تولید کودهای زیستی باکتریایی شروع شد. اولین کود زیستی در اواخر قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت و از آن تاریخ به بعد سایر کودهای بیولوژیک تولید شدند.
گفتنی است میکروارگانیزم‌های استفاده شده در کود زیستی باکتریایی عموما از محیط زیست جداسازی شده و در محیط آزمایشگاه تکثیر و پرورش داده می شود.
هدف اصلی از مصرف کودهای زیستی باکتریایی:
• تقویت خاک
• حاصل‌خیزی و باروری خاک
• تأمین نیازهای غذایی سالم و غنی برای محصول
• برداشت بیشتر محصول بدور از آلوده سازی محیط
• بالابردن محصولات از نظر کمی وکیفی بدون اسیب رساندن به اکوسیستم
به دلیل افزایش تقاضای روزافزون جهت مصرف فراورده‌های کشاورزی زیستی که با مدیریت درست خاک و محیط رشد گیاه و درخت موجب می شود، به گونه‌ای است که در غذای گیاهان و درختان، تعادل بین عناصر مورد نیاز در خاک به هم نخواهد خورد و مهم تر از آن در زمان رشد نیز، نیازی به استفاده از سموم و آفت‌کش‌ها شیمیایی و غیر شیمیایی نیست.
در اثر استفاده کود زیستی محصول نهایی که به دست مصرف کننده خواهد رسید تهی از باقیمانده‌های سمی و شیمیایی و ماده نگه‌دارنده است. از سوی دیگر، سبب تولید فراورده‌های خوراکی با کیفیت، که محصول کودهای زیستی است نه تنها باعث رضایت مصرف کنندگان می‌شود.
در کشاورزی زیستی تغذیه خاک کشاورزی، به جای استفاده از کود شیمیایی از کودهای طبیعی مانند: خاک برگ، جلبک و کودهای حیوانی و بیولوژیکی استفاده خواهد شد. در صورت نیاز به مبارزه با آفت‌ها نیز به جای کاربرد سموم و آفت‌کش‌های شیمیایی، از روش های زیستی مانند ریزاندامگان کارآ، کفشدوزک، زنبورهاو باکتری‌ها و یا از ارقم های مقاوم به آفت‌ها در کشت و زرع، استفاده می‌شود.
در کشاورزی زیستی به هیچ عنوان از دانه‌های اصلاح شده ژنتیکی و در معرض تابش پرتو قرار گرفته استفاده نخواهد شد.
مزایای استفاد کودهای زیستی باکتریایی:
• موجب افزایش میزان مواد غذایی
• افزایش مواد آلی خاک در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها
• کاهش نیاز به مصرف کود های شیمیایی
• افزایش قدرت جذب مواد غذایی توسط گیاهان
• جلوگیری از فرسایش خاک
• سبب اصلاح شوری خاک توسط گوگرد موجود
بر اساس تحقیقات و نتایج به دست آمده در ایران سرانه مصرف سم در محصولات کشاورزی به ازای هر نفر ۴۰۰ گرم و مقدار مصرف کود شیمیایی از ۵/۲ به ۵/۳ میلیون تن در ۱۰ سال گذشته افزایش پیدا کرده است. این آمار نشان دهنده افزایش بی رویه ی استفاده از کودهای شیمیایی را در کشور ما خبر می دهد.
در کشاورزی رایج از بیش از ۳۰۰ نوع ترکیب شیمیایی خطرناک مانند: آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها و کودهای شیمیایی جهت کنترل آفات و حشرات و بارورسازی خاک استفاده می شود که نتیجه ی استفاده از این مواد علاوه بر آلوده کردن آب‌های زیرزمینی و هوا، جذب گیاهان و درختان شده و بخشی از آن در محصولات کشاورزی به عنوان نمونه میوه‌ها و سبزی‌ها رسوب کرده و در طی مصرف به بدن انسان منتقل گردیده است.
باتوجه به چنین آمار و ارقامی بهترین توصیه برای کشاورزان کشورمان استفاده از کودهای زیستی است زیرا علاوه بر کاهش هزینه ها سبب کاهش اثار مخرب بر اکوسیستم و انسان خواهد شد.
دسته بندی باکتری های محرک رشد ریشه در کود های زیستی:
۱- ریزاندامگان کارآ میکروارگانیسم‌های سودمند
۲- کودهای زیستی باکتریایی (ریزوبیوم- ازتوباکتر- آزوسپریلیوم-…)
۳- کودهای زیستی قارچی (میکوریزا)
۴- کودهای زیستی جلبکی (جلبک‌های سبز- آبی و آزولا)
۵- کودهای زیستی اکتینومیست‌ها (فرانکیا)
کلمات کلیدی: (باکتری های محرک رشد ریشه، کودهای زیستی باکتریایی، پرکاربرد ترین کودهای زیستی)
