در این زمان از سال، باغداران در سراسر کشور یا در حال برداشت محصولات میوه و سبزیجات هستند، یا بی صبرانه منتظر اولین برداشت فصل هستند. ولی در این میان تعدادی از باغداران محصولات کمتری از درختان باغ خود برداشت می کنند. به نظر شما چرا یک درخت گل می دهد ولی میوه نمی دهد؟ چگونه می توان آن را اصلاح کرد؟ دلایل عدم میوه دهی درختان چیست؟
ما در این مقاله می خواهیم به این سوالات پاسخ دهیم و تمامی دلایلی که ممکن است دلایل عدم میوه دهی درختان باشد را مورد بررسی قرار دهیم.
دلایل بسیاری برای عدم میوه دهی درختان میوه وجود دارد. ممکن است چندین دلیل با هم مانع از میوه دهی درختان شود. آنچه بسیار نا امیدکننده است این است که بسیاری از دلایل عدم میوه دهی درختان را نمی توان تشخیص داد. واقعیت این است که اغلب اوقات مشکل سریع حل نمی شود.اما بسیاری از مشکلات با برنامه ریزی خوب قابل حل است. همه چیز با انتخاب مناسب گیاه آغاز می شود. بعد از انتخاب نهال خوب، باید آن را در جای مناسب کاشت، در جایی که نور به آن بتابد و از درختان دیگر هم فاصله مناسبی داشته باشد. اما حتی اگر انتخاب نهال مرغوب و موقعیت مکانی را به درستی انتخاب کنید، موارد متعددی وجود دارد که بعداً ممکن است درخت را دچار مشکل کند.
مهمترین دلایل عدم میوه دهی درختان عبارتند از:
- سن درخت
- درجه حرارت بالا
- سرمازدگی
- گرده افشانی
- شرایط مناسب خاک
- نور خورشید
- بیماری ها و آفات
- هرس نامناسب
- سال آوری (ممکن است درختان باغ شما یک سال محصول خوبی تولید کنند و سال بعد محصولی نداشته باشند.)
سن درخت میوه
یک اشتباه اساسی که مبتدیان انجام می دهند بی حوصلگی است. شما نمی توانید انتظار داشته باشید که درخت میوه ای که سال گذشته از نهالستان به باغ انتقال داده اید، به این زودی ها به ثمر بنشیند. به طور متوسط درختان میوه خریداری شده از یک نهالستان یک تا دو ساله هستند. بعد از کاشت بسته به نوع درخت، چند سال ممکن است طول بکشد تا درخت به بار بنشیند. مثلاً درختان سیب (Malus pumila) به مدت ۵ سال و درختان گلابی (Pyrus communis) و درختان آلو شش سال زمان می برد تا میوه بدهند. ارقام کوتوله ممکن است زودتر باردهی داشته باشند.
درجه حرارت و سرمازدگی
دلیل دیگر اینکه درختان ممکن است میوه کمی تولید کنند، آب و هوا است. فقط سرما در زمستان نیست که باید در نظر بگیرید. بی نظمی آب و هوا، آفت درختان میوه است. هوای گرم در زمستان می تواند جوانه های گل را فریب دهد و جوانه ها تحریک به جوانه زنی شوند و با بازگشت دمای سرد، جوانه ها آسیب بینند. به همین ترتیب، اگر پس از باز شدن گل ها در بهار یخبندان ایجاد شود، می تواند آن ها را از بین ببرد. در نتیجه درختان میوه سرمازده در آن سال میوه نمی دهند.بطور کلی شرایط غیرمعمول گرم، سرد، خشک یا مرطوب می تواند در تولید میوه اختلال ایجاد کند. باد و گرما می تواند باعث خشک شدن خاک و سوزاندن گیاهان شود. رطوبت بیش از حد هم ممکن است باعث رشد کپک و قارچ در گیاهان شود. همچنین ممکن است آفات خاصی را جذب و انتشار دهد. ممکن است لازم باشد از گیاهان در هوای سرد محافظت کنید یا اگر در گرمای زیاد قرار گرفتند، آن ها را بیشتر آبیاری کنید.به همین دلیل، انتخاب گیاه مناسب شرایط آب و هوایی بسیار مهم است. درختان مختلف در زمان های متفاوتی به گلدهی می روند. به عنوان مثال، زردآلو (Prunus armeniaca) اغلب جزء درختان میوه ای است که قبل از بقیه درختان به گل می رود. در سال هایی که در بهار یخبندان وجود دارد، اولین درختانی که گل آن ها آسیب می بیند، درختان زردآلو هستند. گل های لطیف آن ها کاملاً در برابر سرمازدگی بهاره از بین می روند. ولی درخت سیب یکی از درختان میوه ای است که دیرتر از بقیه درختان شکوفا می شود. این یکی از دلایل محبوبیت سیب در آب و هوای سرد است. در صورتی که درختانی با گل زودرس دارید و احتمال سرمازدگی وجود دارد، می توانید آن ها را با ورق های پلاستیکی یا با ایجاد دود در باغ و روش های دیگر از سرمازدگی محافظت کنید.سرمازدگی همیشه برای به ثمر رساندن درختان میوه چیز بدی نیست. بعضی از انواع درختان به مقدار مشخصی از سرما نیاز دارند تا شکوفا شوند مانند مرکبات. انواع مختلف درختان میوه نیازهای مختلف سرمایی دارند. از میزان کم تا میزان زیاد. به عنوان مثال هلو به سرمای کم، آلو متوسط، سیب متوسط و گلابی به سرمای بیشتری نیاز دارد.
گرده افشانی
اگر همه چیز خوب پیش برود، درختان میوه در بهار به گل می نشینند. بعد از گل دهی مشکلات دیگری نیز ممکن است بوجود آید که مانع از میوه دهی درختان شود. گل ها بعد از شکوفا شدن نیاز به گرده افشانی دارند. اگر این عمل صورت نگیرد میوه ای تولید نمی شود. یکی دیگر از دلایلی که گیاهان میوه نمی دهند، گرده افشانی ناکافی است. بیشتر محصولات غذایی برای تولید میوه یا بذر به گرده افشانی نیاز دارند. نشانه اصلی گرده افشانی ناکافی هنگامی است که گیاهان گل های زیادی تولید می کنند، اما به سختی میوه می دهند. درختان سیب و درختان بادام نمونه هایی از درختانی هستند که برای ثمر دادن، به گرده افشان متکی هستند.بیشتر سیب ها و گلابی ها باید گرده افشانی شوند. این بدان معناست که گرده (عنصر نر) باید از یک درخت به گل های یک درخت دیگر منتقل شود تا لقاح صورت گیرد و گل ها بارور شوند. موارد زیادی برای انجام عمل گرده افشانی وجود دارد. تا زمانی که باد نوزد، گرده ها جابجا نمی شوند. در این صورت گرده ها را باید زنبورهای عسل و دیگر حشرات انتقال دهند. هوای سرد، باران شدید و شرایط نامساعد جوی، مانع از حرکت زنبورهای عسل می شود که باعث می شود گرده افشانی انجام نشود. اما برخی از درختان میوه از جمله زردآلو و انواع خاصی از آلو، خود بارور هستند. آن ها برای گرده افشانی نیازی به گرده های درخت دیگری ندارند. مهم است که با ایجاد یک چشم انداز مناسب برای زنبورهای عسل و دیگر حشرات گرده افشان، گرده افشان ها را به باغ خود جذب کنید. گرده افشان ها گیاهان بومی و چند ساله را دوست دارند. اگر شک دارید که گیاهان توسط گرده افشان های طبیعی گرده افشانی نمی شوند، باید به دنبال گرده افشانی دستی باشید.
شرایط مناسب خاک و آفتاب
درختان میوه به آفتاب کامل احتیاج دارند و اگر در سایه قرار بگیرند میوه زیادی نمی دهند. “شرایط مناسب خاک” طیف وسیعی از موضوعات را شامل می شود:
- آبیاری
- کود دادن
- کنترل علف های هرز
- فاصله
آبیاری: به موقع آبیاری کنید تا خاک به طور یکنواخت مرطوب شود، اما بیش از حد آب ندهید. تا از دلایل عدم میوه دهی درختان میده بکاهید.
کوددهی: کوددهی صحیح به معنای برقراری تعادل در مواد غذایی خاک است. درختان میوه باید بدرستی تغذیه شوند. اما بیش از حد کوددهی و بارور کردن خاک، بیش از این که مفید باشد، آسیب می رساند. دلایل عدم میوه دهی درختان می تواند همین استفاده نادرست و نابجا از کود باشد. کوددهی بیش از حد یا ناکافی دلیل دیگری است که باعث می شود گیاهان، میوه کمتری تولید کنند یا اصلاً بارور نشوند. مثلاً نیتروژن بیش از حد باعث افزایش رشد رویشی و تولید شاخ و برگ زیادی می شود و گیاه به مرحله گلدهی نمی رود. در آخر شما با یک درخت پر از برگ و شاخه و بدون میوه مواجه خواهید شد. كمپوست و کود حیوانی پوسیده شده، امن ترين نوع کود است. زيرا يك كود طبيعي است که به تدریج مواد غذایی آن آزاد می شود. آن ها مواد مغذی را با سرعت ثابت آزاد می کنند و ساختار خاک را بهبود می بخشند. درخت را تقویت می کنند و باعث رشد خوب و ایجاد محصول با کیفیت می شوند. در هر زمان می توانید سطح خاک اطراف درختان را کوددهی کنید، اما بهترین زمان برای این کار در بهار یا پاییز است.
قبل از اینکه باغ را کود دهید، مهم است که یک تجزیه و تحلیل خاک انجام شود. با آزمایش خاک می توانید بفهمید که خاک به کدام عناصر غذایی احتیاج دارد و از نظر کدام مواد غذایی، دارای مقادیر زیادی است. اگر تجزیه و تحلیل خاک امکان پذیر نیست، به راحتی لایه کمی از کمپوست را در زیر مالچ کاه یا مواد مشابه قرار دهید. کمپوست و مالچ کاه باعث بهبود کیفیت اکثر باغ های خانگی می شود. برای جلوگیری از کوددهی بیش از حد، کمپوست را سبک کنید و بیشتر از مالچ کاه استفاده کنید. محصولات پوششی همچنین می تواند مواد مغذی را به خاک به اصطلاح خسته، برگردانند.
کنترل علف های هرز و فاصله: کنترل علف های هرز و ایجاد فاصله مناسب با مسائل مربوط به آبیاری و کوددهی ارتباط تنگاتنگی دارد.از دیگر دلایل عدم میوه دهی درختان را می توان علف های هرز بیان کرد. علف های هرز برای آب و مواد مغذی موجود در خاک با درختان میوه رقابت می کنند. در صورت نبود فاصله مناسب، گیاهان و علف های هرز برای منابع غذایی و نور با یکدیگر رقابت می کنند. برای کنترل علف های هرز، استفاده از مالچ، هم برای حفظ رطوبت خاک و هم برای جلوگیری از رشد علف های هرز بهترین گزینه است. علف های هرز برای تأمین آب و مواد مغذی با درختان جوان رقابت می کنند. بنابراین چند سال اول پس از کاشت، آن ها را از درخت دور نگه دارید تا درختان رشد کنند و بتوانند با ایجاد سایه از رشد علف های هرز جلوگیری کنند. علف های هرز نیز می تواند از دلایل عدم میوه دهی درختان باشد.
کنترل بیماری ها
یک بیماری شایع برای درختان میوه، عفونت قارچی است. قارچ ها می توانند گل ها را خراب کنند و در آن سال میوه را از بین ببرد. از یک قارچ کش مناسب استفاده کنید و در زمان مناسب آن را اسپری کنید. از سمپاشی در زمان شکوفایی و گرده افشانی خودداری کنید. زیرا این امر می تواند حشرات مفید و زنبورهای گرده افشان را از بین ببرد.
هرس مناسب
هرس برای درختان میوه مهم است، اما با هدف هرس کنید. پس از دلایل عدم میوه دهی درختان می توان به هرس نامناسب گیاه اشاره کرد.
اهداف هرس عبارتند از:
- جوانه ها و شاخه هایی که از بین رفته اند یا به بیماری یا آفت دچار شده اند را از درخت جدا کنید.
- سایبان را از بین برده و فضا را برای ورود نور و هوا بیشتر کنید.
بسیاری از انواع درختان میوه در زمستان هرس می شوند. اما آلو و گیلاس از این موارد استثنا هستند. زیرا بیماری در زمستان به زخم های باز روی آن ها وارد می شود، بنابراین برای این درختان، هرس در بهار یا تابستان انجام می شود. هرس باعث تحریک رشد بافت های جدید و شاداب شدن و تقویت درخت می شود. شاخه های بیمار و شاخه هایی که در جای نامناسب رشد کرده اند را هرس کنید. هدف از هرس، تحریک درخت برای رشد جدید است. هرس درختان منجر می شود هوا و نور به تمام قسمت های گیاه برسد. این امر باعث تقویت میوه دهی می شود و مخفیگاه های آفات را از بین می برد.
سال آوری
باغداران غالباً شکایت دارند که درختان آن ها یک سال به طور خارق العاده ای میوه می دهند و برای یکی دو سال دیگر میوه ای تولید نمی کنند. این اتفاق غیر معمول نیست. این پدیده ای است که به عنوان “سال آوری” شناخته می شود. جایی که یک درخت به میزانی میوه می دهد که گاهی اوقات شاخه ها زیر وزن میوه می شکنند و در سال بعد میوه ای تولید نمی کند. برای اجتناب از این پدیده، باید هر ساله میوه ها تنک شوند. میوه های اضافی از روی درخت باید حذف شوند که یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری از سال آوری درختان میوه محسوب می شود.
نکات مهم عدم میوه دهی درختان
- درختان تمام انرژی خود را در پرورش چوب صرف می کنند و جوانه های گل تولید نمی کنند. به طور معمول، این امر به دو دلیل رخ می دهد:
- کوددهی بیش از حد و هرس بیش از حد.
- کاربردهای سنگین نیتروژن رشد رویشی بیش از حد را تحریک می کند.
- هرس سنگین زمستانی نیز رشد بیش از حد را تحریک می کند. درختان میوه – به استثنای مرکبات – باید هر زمستان هرس شوند. اما قطع بی رویه سرشاخه ها، باعث به تاخیر انداختن گلدهی و باردهی می شود. زیرا هرس باعث رشد بیشتر رویشی و تأخیر در گلدهی می شود. بهترین زمان برای هرس درختان مرکبات بلافاصله پس از برداشت در زمستان تا اوایل بهار است.
- دلیل اصلی دیگر برای تولید ضعیف میوه، آسیب سرما است. گل های درختان میوه نسبت به یخبندان های بهاره حساس هستند. دمای زیر ۲۹ درجه فارنهایت، از تشکیل میوه جلوگیری می کند. هنگامی که جوانه های گل شروع به متورم شدن و تکامل می کنند، خطر آسیب سرمازدگی وجود دارد. گل ها را روز بعد از یخبندان بررسی کنید. آن هایی که دارای مراکز قهوه ای تیره تا سیاه هستند، احتمالاً در آن سال میوه نمی دهند.
- برای جلوگیری از دلایل عدم میوه دهی درختان میوه ، درختان میوه متناسب با منطقه خود را انتخاب کرده و آن ها را در اکثر مناطق بدون احتمال سرمازدگی، عدم وجود علف های هرز و آبیاری مناسب، بکارید. شدت زیاد دما در ماه های زمستان نیز می تواند به گل ها آسیب برساند. دمای گرم زمستان و به دنبال آن افت ناگهانی دما معمولاً گل ها را از بین می برد.
- دلیل دیگر دلایل عدم میوه دهی درختان و تولید میوه، گرده افشانی کم یا ضعیف است. تا زمانی که گرده ها به گل های منتقل نشوند، میوه تشکیل نخواهد شد. بدون گرده افشانی، گل ها میوه نمی دهند. برای تولید باردهی، گل ها باید در زمان مناسب گرده سالم دریافت کنند. زنبورهای عسل اصلی ترین روش برای انتقال گرده گل ها هستند. هر چیزی که در فعالیت زنبورعسل تداخل ایجاد کند، مانند حشره کش ها، باد شدید یا باران یا هوای سرد باعث کاهش گرده افشانی می شود.
- برای جلوگیری از سال آوری درخت، ظرف دو تا چهار هفته پس از شکوفه دادن، مقداری از میوه را حذف کنید. در برخی از درختان میوه، به ویژه سیب و گلابی، یک مشکل است که در یک سال به شدت محصول می شوند و در سال دیگر تولید کمی دارند یا هیچ چیز تولید نمی کنند.
- از دیگر دلایل عدم میوه دهی درختان می توان به سن درخت، رقابت برای یافتن مواد مغذی بین رشد میوه و رشد رویشی، قرار گرفتن در معرض آفتاب ناکافی و آفات و بیماری ها اشاره کرد. یک نکته مهم، بلوغ درخت است. اگر درختان در سن ۱ یا ۲ سالگی خریداری شوند، احتمالاً انتظار می رود که دو یا سه سال دیگر محصول خوبی داشته باشند. غالباً هیچ دلیلی دیگری برای عدم تولید میوه یا کمبود محصول وجود ندارد. معمولاً یک یا ترکیبی از دلایل فوق می تواند مانع از تولید میوه در درختان شود. با بررسی کردن هر کدام از آن ها می توانید این مشکل را براحتی حل کنید.